محمدجواد مصطفی پور رمی - کارشناس ارشد میکروبیولوژی، دانشگاه ایلام، ایران
سلمان احمدی اسب چین - استادیار میکروبیولوژی صنعتی، دانشگاه ایلام، ایران

  مقدمه: بیوسورفکتانت­ها ترکیبات زیستی آمفی­فیلیک به شکل خارج سلولی یا بخشی از غشاء­های سلولی تولید شده به‏وسیله‏‏ انواع میکروارگانیسم‏ها هستند که به علت استفاده از آن‏ها‏ در صنایع مختلف از اهمیت ویژه­ای برخوردارند. بنابراین، هدف از این پژوهش شناسایی یک سویه باکتری از جنس سودوموناس آئروژینوزا ‏‏ تولید کننده بیوسورفکتانت بود .   مواد و روش ‏‏ ها: در این پژوهش، نمونه­های مختلف از نفت، آب و خاک آلوده به نفت تهیه شدند. فعالیت همولیتیک، فعالیت امولسیفیه کنندگی و اندازه­گیری کشش سطحی استفاده و سویه انتخابی به‏وسیله‏‏ آزمایش‏‏­های بیوشیمیایی شناسایی شدند. همچنین، ماهیت بیوسورفکتانت و اثرات ضد باکتریایی نیز برای سویه­ انتخابی بررسی شد .   نتایج: در این پژوهش، 88 سویه باکتریایی جداسازی شدند. از میان آن‏ها‏ 24 سویه دارای فعالیت همولیتیک بودند که از میان آن‏ها‏ 14 سویه فعالیت امولسیفیه کنندگی بالای70 درصد داشتند و در نهایت، از میان آن‏ها‏ 4 سویه قادر به رساندن کشش سطحی به کمتر از 40 میلی‏‏نیوتن بر متر بودند. براساس آزمایش‏‏­های بیوشیمیایی، یک سویه انتخابی در این پژوهش، به عنوان سودوموناس آئروژینوزا 83، شناسایی و انتخاب شد. نتایج بررسی ماهیت بیوسورفکتانت با کروماتوگرافی لایه نازک [i] مشخص شد که از نوع گلیکولیپیدی بود. همچنین، بیوسورفکتانت­ تولیدی سویه­ انتخابی دارای فعالیت ضد باکتریایی بر علیه 6 باکتری عفونت­زا بودند. حساس­ترین باکتری نسبت به تاثیر عصاره بیوسورفکتانت سودوموناس­آئروژینوزا 83 و استافیلوکوکوس اورئوس و مقاوم­ترین باکتری نسبت به این عصاره، پروتئوس میرابیلیس است. همچنین، نتایج حداقل غلظت مهارکنندگی [ii] و حداقل غلظت کشندگی [iii] نشان داد که حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره دررقت 63 و 125 میلی‏‏گرم بر میلی‏‏لیتر به ترتیب بر روی باکتری اشریشیا کلی ، استافیلوکوکوس اپیدرمیس و استافیلوکوکوس اورئوس موثر بود. همچنین، حداقل غلظت کشندگی عصاره در رقت 63 و 125 میلی‏‏گرم بر میلی‏‏لیتر به ترتیب بر روی استافیلوکوکوس اپیدرمیس و استافیلوکوکوس اورئوس اثر داشت . بحث و نتیجه ‏ گیری: سودوموناس آئروژینوزا قابلیت بالایی در کاهش کشش سطحی و بیوسورفکتانت استخراج شده از آن دارای اثرات ضدباکتریایی بالایی­ است. بنابراین،‏‏ می­توان گفت که این باکتری­ دارای پتانسیل فراوانی برای کاربرد­های بیوتکنولوژی و زیست محیطی است‏ .   [i] . TLC   [ii] . Minimal Inhibitory Concentration ( ‏‏ MIC) ‏‏   [iii] . Minimal Bacteriocidal Concentration ( ‏‏ MBC) ‏‏

سودوموناس آئروژینوزا, بیوسورفکتانت, کشش سطحی, امولسیفیه کنندگی, گلیکولیپید, فعالیت ضد باکتریایی