رامین صادقی نژاد - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، اهر. (نویسنده مسیول)
مریم محمد زاده - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، اهر.

چشم اندازهای فرهنگی، در حکم آینه‌ها و کتاب‌هایی‌اند که با دیدن و مطالعۀ آنها، می‌توان به اطلاعات گرانبهایی در زمینه‌های اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی، زبان‌شناسی، سیاسی، فرهنگی، معماری و هنری حاکم بر روزگار تألیفشان دست یافت. سئوال اساسی این نوشته آن است که خاقانی، بعنوان یک شاعر، در تفسیر «ایوان مدائن» - بعنوان باشکوه‌ترین و بزرگ‌ترین چشم‌انداز فرهنگی بازمانده از عصر ساسانیان- تا چه اندازه‌ای، مؤفّق عمل کرده است؟ این مطالعه به روش اسنادی- تحلیلی و به شیوۀ کتاب‌خانه‌ای انجام پذیرفته است. یافته‌های این پژوهش، نشان می‌دهد خاقانی با باز نگری در این «آینۀ عبرت»، و بیان جنبه‌های قابل رؤیت و غیر قابل رؤیت این چشم-انداز فرهنگی، اطلاعات با ارزش زیادی را برای مخاطبان شعرش بازگو کرده است. این مطالعه، می‌تواند خاقانی را در مَقام یک جغرافیدان فرهنگی، ایوان مدائن را در ردیف یک چشم‌انداز فرهنگی و قصیدۀ ایوان مدائن را در حکم یک سند با اهمیّت تاریخی در بحث چشم‌انداز فرهنگی و ادبیّات را بعنوان یک همتای احساسی برای دانش عینی جغرافیا، مطرح کند.

ایوان مدائن, جغرافیای انسانی, چشم‌انداز فرهنگی, خاقانی شروانی, ساسانیان