زهره قربانی مادوانی - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی تهران

چشم‌انداز، یکی از مهم‌ترین اصول عملیات تعبیر است که بر طبق آن می‌توان به مخاطب نشان داد که کدام بُعد از عناصر یک تعبیر برای متکلم حائز اهمیت بوده است. در قرآن کریم آیات بسیاری هستند که به فعل خاصی خاتمه یافته‌اند که قطعاً این چینش و گزینش افعال برای متکلم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است و با آن می‌خواهد به مخاطبان خود یعنی بندگان بفهماند که باید از دریچه این افعال، به آن آیات نگاه شود و در این افعال تعمق بیشتری صورت گیرد. این پژوهش به دنبال آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی آن آیات را در ابتدا استخراج کرده، سپس به تحلیل و توضیح آنها بر طبق نظریه چشم‌انداز بپردازد. نتایج این بررسی نشان داد که افعال آخر آیات در ارتباط تنگاتنگ با بافت آیات است و خداوند متعال از طریق این افعال می‌خواهد بر علم، ایمان، تفقه و یقین و ... بندگان بیفزاید. بنابراین آیاتی که به فعل «یعلمون» ختم شده‌اند، معمولاً خداوند در بافت آنها به اموری پرداخته است که خواسته است با مطرح کردن آنها، بر جنبه معرفت آدمیان بیفزاید؛ و آنجا که فعل «یؤمنون» آمده است، از اموری که مستلزم ایمان به خداوند متعال است، سخن به میان آمده است.

قرآن کریم, زبان‌شناسی شناختی, چشم‌انداز, افعال