حمید درج - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
مجید عباسی - دانشیار گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

هدف: ایران و عربستان دو بازیگر مطرح خاورمیانه و رقیب منطقه‌ای یکدیگر محسوب می‌شوند. در این رابطه، عراق یکی از بازتاب‌های مهم سیاست‌های رقابتی ایران و عربستان در منطقه محسوب می‌شود. تحولات سیاسی و امنیتی سال 2003 میلادی در عراق، منجر به افزایش نقش و تأثیرگذاری جمهوری اسلامی ایران در صحنه سیاسی این کشور شد. در این راستا، عربستان در تلاش است تا ضمن افزایش حوزه نفوذ و گسترش قلمروی ژئوپلیتیکی خود در عراق، از توسعه نفوذ سیاسی و معنوی ایران در این کشور جلوگیری به عمل آورد. از این­رو، هدف اصلی پژوهش، تجزیه و تحلیل سیاست­ها و سازوکارهای عربستان سعودی در مقابله­جویی این کشور با جمهوری اسلامی ایران در صحنه سیاست عراق (2018-2003) می­باشد. روش:پژوهش حاضر در تلاش است؛ با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی و در چارچوب نظریه موازنۀ تهدید، به بررسی ابعاد و زوایای مختلف این موضوع بپردازد. یافته­ها:یافته­ های پژوهش نشان می­دهد که عربستان در پی شکست داعش در سوریه و عراق، با هدف موازنه‌سازی قدرت منطقه‌ای ایران، به اقداماتی چون تحریک سلفی‌گری، دامن‌زدن به ناامنی‌ها در قلمروی ژئوپلیتیکی ایران و تقویت بنیان دفاعی روی آورده است تا از این طریق از رشد فزاینده قدرت ایران در عراق جلوگیری کند؛ از طرفی ایران نیز در تلاش است با تقویت مناسبات خود با عراق پساداعش مانع از تغییر معادلات قدرت به نفع رقبای منطقه‌ای و بین‌المللی خود به خصوص عربستان در این کشور شود. نتیجه­گیری: نتایخ حاصل از پژوهش نشان می­دهد؛ عربستان سعودی برای احیاء قدرت و نفوذ خود در عراق که بعد از حمله سال2003 آمریکا به این کشور با افزایش و توسعه قلمروی نفوذ تهران در صحنه سیاست عراق همراه بوده است، سیاست کنترل و مهار نفوذ ایران در منطقه از جمله عراق را دنبال می­کند و در این راستا؛ در اتحادی راهبردی با هم­پیمانان منطقه­ای و فرامنطقه­ای خود، به اتخاذ سیاست­هایی علیه منافع تهران در صحنه سیاسی عراق دست زده است.

ایران, عربستان, عراق, موازنه منطقه‌ای, موازنه‌تهدید