نرگس افسری - ۱. استادیار، گروه مهندسی عمران، واحد نوشهر،
سید امین یحییزاده واقفی - ۲. کارشناسیارشد،گروه مهندسی عمران، واحد
فتانه تقیزاده فرهمند - ۳. دانشیار، گروه فیزیک، واحد قم، دانشگاه

کاهیدگی امواج لرزه­ای در زمین، یکی از خواص مهم ساختار زمین بشمار می­آید و مطالعات انجام شده بر روی آن نشان می­دهد که کاهیدگی امواج لرزه­ای با لرزه­خیزی، زمین­ساخت و ویژگی­های فیزیکی محیط انتشار امواج ارتباط دارد و به صورت عکس ضریب کیفیت (Q) بیان می­شود. هدف از این پژوهش، برآورد ضریب کیفیت موج برشی به روش کاهش طیفی برای خراسان رضوی و خراسان جنوبی، محصور به 36-32 درجه عرض شمالی و 62-56 درجه طول شرقی است که در ایالت لرزه­زمین­ساختی شرق ـ ایران مرکزی قرار دارد و بارها توسط زمین­لرزه­های مخرب، ویران شده است. بدین منظور، ضریب کیفیت امواج برشی (QS) برای هفت باند فرکانسی 2-1، 4-2، 6-3، 8-4، 12-6، 16-8 و 24-12 هرتز با بسامدهای مرکزی 5/1، 3، 5/4، 6، 9 ،12 و 18 هرتز برای گستره مورد مطالعه با استفاده از داده­های شتابنگاری ثبت شده از زمین­لرزه10 مه سال 1997 میلادی قائن­ـ­اردکول، توسط شبکه شتابنگاری، وابسته به مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی(BHRC)، برآورد شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، رابطه وابستگی بسامدی ضریب کیفیت امواج مستقیم S برای مولفه­T ،  و برای مولفه L،  است. همچنین رابطه وابستگی بسامدی میانگین ضریب کیفیت امواج برشی دو مولفه افقی به صورت  بدست آمده است. مقدار ضریب کیفیت بدست آمده در بسامد مرجع 0/1هرتز (Q0) کمتر از 200 است. این امر نشان دهندة آن است که ناحیة مورد بررسی علاوه بر اینکه از نظر زمین­ساختی و لرزه­خیزی کاملا فعال است و دارای کاهیدگی و ناهمگنی زیادی می­باشد. نتایج بدست آمده با ساختار رسوبی منطقه مطابقت دارد. همچنین نتایج به دست آمده در این مطالعه برای Q0 و  رابطة وابستگی فرکانسی، با پژوهش­های انجام گرفته برای دیگر مناطق لرزه­خیز ایران ( مانند آوج، اردبیل واقع در شمال­غرب ایران ) و برخی نقاط دیگر جهان ( مانند  منطقه کانتو در ژاپن، ناحیه کچ در گجرات هند)، همخوانی خوبی دارد و جذب زیاد و ضریب کیفیت کوچک برآورد شده برای گستره مورد مطالعه  قابل انتظار است. زیرا به طور کلی مناطقی که از نظر زمین ساختی و زمین شناسی مشابهند، مقادیر ضریب کیفیت و وابستگی فرکانسی مشابهی  دارند.