علیرضا کریمی - دانشجوی دکتری رشته تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه شاهد
مرتضی افشاری - استادیار گروه تاریخی تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه شاهد

«هنرمند» اولین وجه از صورت آفرینشگری «هنر» است که وجه انسانی آن بیش از هر زمان دیگری در مقابل دیدگان تجلّی می­یابد. این دو در ارتباط با «تمدّن اسلامی» در طول تاریخ نقش سازنده­ای بازی کرده­اند. به­طوریکه انسان هنرمند همواره موجب تحقّقِ یکی از تجلیّات مهّم تمدن –  یعنی اثر هنری – بوده و هست. با علم به اینکه انقلاب اسلامی ایران در دوره معاصر، زمینه­ساز ایجاد تمدّن اسلامی بوده و شرایط آن را محقّق ساخته است؛ باید به این مهّم نیز توجّه داشت که دیدگاه­ رهبران انقلاب اسلامی، درباره تجلیّات «تمدّنی» –  همچون شخصیت هنرمند و اثر هنری – تعاریف تازه­ای از دو عنصر مذکور را مطرح کرده است. بنابراین، محلِ پرسش اینکه دیدگاه مشخّص «امام خمینی» (ره) و «امام خامنه­ای» (مدظلله­العالی) پیرامون نقش «هنرمند» و «هنر» چیست و چه نسبت معناداری با «پیکره تمدّن اسلامی» در دوره معاصر برقرار می­سازد؟ تحقیق حاضر از نوع کیفی (توصیفی- تحلیلی)،  بهره­مند از استدلال قیاسی با کمک از ابزار عقل و منطق و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه­ای است. گزیده­ای از نتایج تحقیق حاکی از آنست که هنرمند به مثابه انسانی مسئول در قبال خود، جامعه، تاریخ و فرهنگ خویش ملزم به هویت­سازی و هویت بخشی در مسیر خلق و آفرینش هنری است. در مقابل هنر نیز می­بایست با نفوذ کلمه خود و دوری از امر «قُبح» و نزدیکی به امر «حُسن»، نادیِ فریاد ستمدیدگان و مظلومان باشد. بی­تردید لازم است چنین هنری را زمینه­ای فرهنگی (جامعه اسلامی) پشتیبانی نماید که خود در مسیر رابطه «فرهنگی-تمدّنی» قرار دارد.

امام خمینی (ره), امام خامنه‌ای, هنرمند, هنر, تمدّن اسلامی