افشین سلیمی وردنجانی - دانشجوی کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی در اسلام پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
یحیی فوزی - استاد علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

در پژوهش حاضر در پی پاسخ به سؤال چیستی مفهوم استکبار و ویژگی‌های فرهنگ مستکبرین در قرآن و روایات هستیم. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در قرآن کریم هم تعریف استکبار و انواع آن شامل عبادی، سیاسی، اقتصادی و علمی بیان شده و هم برای روشنگری بیشتر به ویژگی‌های فرهنگ استکباری که عبارتند از: خودبرتربینی، فخر و مباهات بر امتیازات مادی، انکار رسالت انبیاء، فسق و تحقیر توده‌های مستضعف پرداخته شده است. همچنین برای تبیین هر چه بهتر فرهنگ استکباری به شیوه‌های عملیاتی استکبار همچون به بردگی گرفتن انسان‌ها، جنگ روانی، تهمت و فریب، سرکوب و ایجاد جامعه طبقاتی. شیوه‌های مبارزه با مستکبران در ابعاد سیاسی-نظامی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی و همچنین نمونه‌هایی از استکبارستیزی انبیاء اشاره شده است. در روایات معصومین نیز تبیین مفهوم و فرهنگ استکباری قویاً موردتوجه بوده است آن‌چنان‌که سیره همه معصومین بیان مختصات جبهه استکبار برای پیروان به‌منظور مبارزه با آن بوده است. در این پژوهش ابزار گرداوری اطلاعات کتابخانه‌ای و منابع اسنادی و از روش تحلیل محتوای کیفی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها استفاده شده است.

قرآن, روایات, استکبار, استکبارستیزی, فرهنگ مستکبرین