روح اله بشارت - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات،
مهدی ذاکریان امیری - دانشیار گروه روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

واگرایی فرایندي است که طی آن واحدهاي سیاسی و دولتها از یکدیگر دور شده و در اثر آن زمینه هاي بحران و جنگ فراهم میشود. واگرایی در یک منطقه عامل نفوذ خارجی، قوم گرایی افراطی، نابرابري قدرت اقتصادي، نیتهاي متفاوت نخبگان، اختلافات مرزي و ایدئولوژکی میباشد. جهان اسلام با توجه به اشتراکات دینی، تمدنی، همگونی ساختاري، منافع و نیازهاي و احساس تهدید مشترك سرزمینی مشترك هستند، اما به دلایلی از قبیل تفاوتهاي قومی، ایدئولوژي سیاسی متعارض، اختلافات مرزي، رقابت داخلی قدرتهاي برتر، گسیختگی فضاي جغرافیایی و... دچار نوعی تعارض و واگرایی شده اند. در این پژوهش با مطالعات اسنادي دریافتیم، واگرایی در کشورهاي اسلامی ناشی از عوامل درون منطقه اي (عوامل مذهبی، تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی) و عوامل برون منطقه اي (مداخله قدرتهاي بزرگ برون منطقه اي) است.تعارضات فرهنگی، اختلافات داخلی در کشورهاي اسلامی، تفاوت در برداشت از مفهوم دین و مذهب، ناهمگونی در ساختار، منافع و علایق اقتصادي، توزیع نابرابر ثروت در میان کشورهاي اسلامی، فقدان ضمانت اجرایی براي مصوبات و دولتی بودن سازمان همکاري، فقدان روزآمدي در ساختار و اهداف سازمان همکاري اسلامی، ناکارآمدي دبیرخانه و عضویت در سازمان از جمله عوامل موثر بر واگرایی در همکاري اعضاي کشورهاي اسلامی است.

واگرایی، سازمان همکاری اسلامی، تعارضات درون منطقه ای و تعارضات برون منطقه ای.