فریده مجیدی خامنه - استادیار و عضو هییت علمی پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

این نوشتار نگاهی است به نقش تربت پاک حضرت سیدالشهدا امام حسین (ع) در زندگی روزمره و مناسک گذار از زاد تا مرگ؛ خاک مقدس که بدان تربت نیز می­گویند به معنی مطلق خاک و به معنای خاص، خاکی است که از حوالی مرقد مطهر حضرت سیدالشهدا، امام حسین(ع) می­آورند. هم­چنین به هر خاک مقدس مطهری اطلاق می­شود. اماکن مقدسه از آن روی مقدس‌اند که واقعه‌ای در آنها رخ داده، یا ممکن است رخ بدهد{مانند شهادت امام حسین(ع)}، ماهیت آنها وابسته به انجام شعایر و آیین‌هاست و به تبع آن اشیایی که به نوعی به آن مکان مقدس ارتباط می‌یابند و استفاده از آنها، مانند مهر و تسبیح و آب تربت که از خاک متبرک کربلا تهیه می شوند، این تبرک و تقدس و امید به آینده بهتر را نوید می‌دهند. بررسی حاضر با روش کتابخانه­ای و مطالعه اسناد و کتب در خصوص مراسم گذار ( از زاد تا مرگ) به­منظور جمع­آوری اطلاعات در میان شیعیان انجام پذیرفته است. نتایج نشان ­می­دهد که تربت امام حسین(ع) معنایی فراتر از آن­چه در عالم واقع وجود دارد را با خود حمل می­کند، و در مراسم و مناسک گذار( تولد، ازدواج و مرگ)، شفای بیماران و امید به بهبودی آنها، مصون و محفوظ ماندن از بلایا و... مورد استفاده قرار می­گیرد و عاملی در بازتولید تقدس اماکن مذهبی در پهنه باورها و مناسک شیعی است.

تربت, امام حسین(ع), خاک مقدس, کربلا, مناسک گذار, نمادهای مذهبی