محمدحسین امینی فرد - دانشگاه بیرجند
مژگان غلامی - دانشگاه بیرجند
حسن بیات - دانشگاه بیرجند
فرید مرادی نژاد - دانشگاه بیرجند

گیاه دارویی گشنیز(Coriandrum sativum L.)  یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی ایران است که در صورت شناخت صحیح می‌تواند نقش مهمی در اشتغال‌زایی و صادرات غیرنفتی داشته باشد. در نظام کشاورزی پایدار، مصرف نهاده‌های آلی و زیستی به‌منظور دستیابی به افزایش کیفیت محصول، حفظ محیط زیست و سلامت جامعه از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. لذا به‌منظور بررسی اثرات اسید فولویک و اسید آمینه بر صفات رویشی و زایشی گشنیز، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی اجرا شد. فاکتورها شامل اسید فولویک در سه سطح (صفر، 5 و 10 کیلوگرم در هکتار) و محلول‌پاشی اسید آمینه در دو سطح (صفر و سه در هزار) با سه تکرار بودند. نتایج نشان داد که اسید فولویک اثر معنی‏داری بر صفات رویشی (ارتفاع، وزن تر و خشک بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد برگ و وزن خشک برگ) داشت، به‏طوری‌که بیشترین وزن تر و خشک بوته (به‌ترتیب، 9/49 و 3/7 گرم در بوته) در نتیجه اعمال تیمار 10 کیلوگرم در هکتار اسید فولویک به‌دست آمد، همچنین نتایج، نشان‌دهنده تأثیر معنی‏دار اسید فولویک بر صفات زایشی (عملکرد دانه، عملکرد بوته، شاخص برداشت و تعداد بذر) بود، به‌طوری‌که بالاترین عملکرد دانه (5/942 کیلوگرم در هکتار) در سطح 10 کیلوگرم در هکتار اسید فولویک تولید شد و کمترین مقدار (0/710 کیلوگرم در هکتار) در شاهد مشاهده شد. اسید آمینه نیز بر صفات رویشی (تعداد برگ و وزن تر و خشک برگ) و صفات زایشی (عملکرد دانه، تعداد بذر و وزن هزاردانه) تأثیرگذار بود، به‌طوری‌که بیشترین تعداد برگ (0/27 تعداد در بوته) و عملکرد دانه (3/873 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد سه در هزار اسید آمینه حاصل شد. نتایج اثرات متقابل نیز نشان داد، که سطوح مختلف اسید فولویک و اسید آمینه تأثیر معنی‏داری بر صفات (عملکرد دانه، عملکرد بوته، تعداد بذر در بوته و وزن هزار دانه) داشتند، به‌طوری‌که بیشترین میزان عملکرد دانه و تعداد بذر در بوته ( به‌ترتیب با 0/985 کیلوگرم در هکتار و 6/204 تعداد در بوته) از تیمار پنج کیلوگرم اسید فولویک و سه در هزار اسید آمینه به‌دست آمدند. بر اساس این نتایج، می‌توان تیمار پنج کیلوگرم در هکتار اسید فولویک و سه در هزار اسید آمینه را در افزایش ویژگی‏های عملکردی و رشدی گشنیز در این آزمایش مؤثر دانست.

رشد, عملکرد بیولوژیکی, تعداد بذر, شاخص برداشت, گیاه دارویی