محمود محمدی - دانشگاه تربیت مدرس
سید علی محمد مدرس ثانوی - دانشگاه تربیت مدرس
همت اله پیردشتی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
زین العابدین طهماسبی سروستانی - دانشگاه تربیت مدرس
بهنام زند - بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی تهران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ورامین

تغییرات شرایط محیطی طی دوره­ی رشد گیاه غیرقابل پیش­بینی است و از این‌رو ایجاد تنش در هنگام رشد گیاه امری اجتناب­ناپذیر می­باشد؛ یکی از مهم‌ترین این تنش­ها، تنش کم­آبی می­باشد. بنابراین، برای بهبود بهره­وری رشد و تولید گیاه در شرایط تنش، علاوه بر اعمال نهاده­های کشاورزی مناسب (کاربرد کودهای شیمیایی و بیولوژیکی)، نیاز به شناخت و درک فرآیندهای مورفوفیزیولوژیکی گیاه می‌باشد. در همین زمینه آزمایشی با هدف بررسی اثر برهم‌کنش انواع کود و تنش خشکی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و عملکرد گل مغربی (Oenothera biennis L.) به‌صورت مزرعه­ای در دو شهرستان تهران و ورامین در سال 94-1393 انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سه تیمار بدون تنش آبی (50% از ظرفیت زراعی)، تنش متوسط (40% از ظرفیت زراعی) و تنش شدید (30% از ظرفیت زراعی) بود و عوامل فرعی شامل کاربرد کود شیمیایی در سه سطح (بدون مصرف کود، مصرف 50 و 100% نیتروژن + فسفر مورد نیاز)، قارچ میکوریزا و باکتری آزوسپیریلوم (کاربرد و عدم کاربرد) در نظر گرفته شد. اعمال تنش کم­آبی (متوسط و شدید) باعث کاهش ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه و محتوای نسبی آب شد. بالاترین میزان کارایی مصرف آب در تنش کم­آبی متوسط و بیش‌ترین میزان وزن خشک ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی و آنزیم کاتالاز در تنش کم­آبی شدید مشاهده شد. هم‌چنین نتایج نشان داد کاربرد کودهای شیمیایی (نیتروژن و فسفر) و بیولوژیکی (میکوریزا و آزوسپیریلوم) می­تواند اثرات منفی تنش کم­آبی را بر عملکرد گل مغربی کاهش داده و سبب بهبود رشد آن شود.

آزوسپیریلوم, عملکرد, کم آبی, کود بیولوژیکی, میکوریزا