بررسی شاخص‌های رقابتی و عملکرد در کشت مخلوط تأخیری جو Hordeum vulgare L.)) با نخود Cicer arietinum L.)) در شرایط تنش کم‌آبی انتهای فصل

به‌منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی انتهای فصل بر عملکرد و برخی شاخص­های رقابتی در کشت مخلوط تأخیری جو با نخود آزمایشی به­صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش کم‌آبی در دو سطح (آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه جو) به‌عنوان عامل اصلی و ترکیب­های مختلف کشت مخلوط تأخیری با هشت سطح شامل: کشت خالص جو در آذر و دی­ماه، کشت­ خالص نخود در آذرماه و دی­ماه، کشت مخلوط جو + نخود در آذرماه ، کشت مخلوط جو + نخود در دی­ماه، کشت مخلوط جو در آذرماه + نخود در دی­ماه و کشت مخلوط جو در دی­ماه + نخود در آذرماه به‌روش سری جایگزینی با نسبت 1 به 1 به‌صورت ردیفی به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی انتهای فصل بر شاخص­های نسبت برابری زمین کل، نسبت رقابتی و عملکرد نخود اثر معنی­داری گذاشت. بیش‌ترین و کم‌ترین درصد کاهش عملکرد دانه نخود با 80 و 1/16 درصد در تک­کشتی­های نخود دی و نخود آذرماه به­دست آمد. تنش کم‌آبی باعث افزایش 58 و 25 درصدی نسبت برابری زمین نخود و کل نسبت به شرایط آبیاری مطلوب گردید. در شرایط آبیاری مطلوب و تنش آبی گیاه جو جزء غالب و نخود جزء مغلوب بودند. هم‌چنین در شرایط تنش کم‌آبی کشت مخلوط جو در آذر + نخود در دی­ماه با نسبت رقابتی 68/0 کم‌ترین میزان نسبت رقابتی را نسبت به سایر تیمارهای نخود داشت به‌گونه­ای که نخود دی­ماه می­تواند برای کشت به­عنوان گیاه دوم همراه جو آذرماه مناسب باشد. در این آزمایش غالبیت گیاه جو در تمامی الگوهای کشت مخلوط بیش‌تر از غالبیت نخود بود. شاخص بهره­وری سیستم در تمامی تیمارهای کشت مخلوط مثبت بود. به‌طور کلی، کشت مخلوط جو درآذر + نخود در دی­ماه در شرایط تنش کم‌آبی به­دلیل داشتن بالاترین نسبت برابری زمین نخود و کل و هم‌چنین داشتن پایین­ترین نسبت رقابتی نسبت به سایر تیمارها می­تواند برای کشت در منطقه داراب توصیه گردد.

Keywords:

شاخص بهره‌وری , عملکرد دانه , نسبت برابری زمین , نسبت رقابتی