نیلوفر آقایی پور - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
همت اله پیردشتی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محسن زواره - دانشگاه گیلان
حسین اسدی - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدعلی بهمنیار - علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

یکی از روش­های توانمند در جهت ارزیابی پتانسیل عملکرد و دلایل خلأ عملکرد، آنالیز خط مرزی می­باشد. پژوهش حاضر به­منظور بررسی تعیین عملکرد بهینه و تأثیر احتمالی اجزای وابسته به عملکرد در شالیزارهای برنج (Oryza sativa L.) دشت فومنات استان گیلان (رقم طارم هاشمی) اجرا شد. جهت توصیف رابطه بین عملکرد و اجزای عملکرد از مدل­های دو­تکه­ای، دندان­مانند و درجه دوم استفاده گردید. برای انتخاب مدل برتر از چهار معیار میانگین قدر مطلق خطا، ضریب تبیین، ضرایب رگرسیون خطی ساده و ضریب تغییرات استفاده و پس از انتخاب مدل برتر، خلأ عملکرد، عملکرد بهینه و مقادیر بهینه اجزای عملکرد با استفاده از روش آنالیز خط مرزی محاسبه شدند. در بین مدل­های برازش­یافته، مدل دوتکه­ای برای دو ویژگی تعداد خوشه در متر­مربع و وزن صد دانه دارای کمترین RMSE و ضریب تغییرات بوده و به­خوبی توانسته به توصیف روند تغییرات بپردازد. علاوه براین، تابع دندان­مانند با کمترین RMSE و ضریب تغییرات برای توصیف روند تغییرات ویژگی تعداد دانه پر مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به مدل­ها، خلأ عملکرد در دشت فومنات برابر با 63/3 تن در هکتار با میانگین عملکرد بهینه و عملکرد کشاورز به­ترتیب برابر با 44/8 و 81/4 تن در هکتار برآورد شد. همچنین، مقادیر بهینه اجزای عملکرد شامل تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه پر در خوشه و وزن صد دانه (گرم) به­ترتیب برابر با 560، 9/83-47 و 18/2 به­دست آمد.

تعداد خوشه, رگرسیون غیر خطی, ضریب تبیین, مدل دندان مانند, مدل دو تکه ای, وزن دانه