زمینه‌های ساختاری و عوامل کارگزاری شکل‌گیری نهاد بسیج مستضعفان

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رهبران انقلاب برای حفظ، تثبیت و تداوم انقلاب اسلامی و به علت عدم اعتماد به ساختارهای نظام پیشین، نهادهایی تأسیس کردند تا ضمن نفی ایدئولوژی­های رقیب، به تبلیغ پایدار ایدئولوژی انقلاب اسلامی و در همین راستا به مبارزه با نیروهای ضد انقلاب داخلی و خارجی بپردازند. یکی از این نهادها، بسیج مستضعفان می­باشد که پیرو فرمان 5 آذر 1358 امام خمینی شکل گرفت. با عنایت به اینکه نهادها خروجی همراهی ساختار و کارگزار هستند، نهاد بسیج نیز مجمع همگرایی زمینه­های ساختمندشده و عاملان اجتماعی است. از این رو، پرسش اصلی پژوهش پیش­رو این است که زمینه­های ساختاری و عوامل کارگزاری مؤثّر در شکل­گیری نهاد بسیج کدامند؟. نگارندگان با بهره­گیری از نظریه­ی ساخت­یابی و روش تحلیل اسنادی به این نتیجه نائل شدند که بسیج ایران در نتیجه هم­نهادی زمینه­های امنیتی_سیاسی، فرهنگی_اجتماعی و اقتصادی و کنشگرانی چون سپاه، خرده­گروه­های انقلابی و شخصیت­هایی مثل امام خمینی، جواد منصوری، امیر مجد و اقدامات غیرمستقیم دیگر رهبران و نهادهای نوپای انقلاب شکل گرفته است.

Keywords:

Islamic Revolution , Imam Khomeini , Basij , Structured Areas , Broker , انقلاب اسلامی , امام خمینی , بسیج , زمینه‌های ساختمندشده , کارگزار