سعید شمس الدینی - Institute of cultural research
خدایار مرتضوی - Islamic Azad University
مهرداد نوابخش - استادگروه جامعه شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
علیرضا کلدی - استادگروه جامعه شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

 وجود نظام های تک حزبی در دنیای امروز از یک سو و از سوی دیگر واقعیتی به نام دولت های فدرال در بخشی از مناطق جهان سبب می‌شود تا نسبت این دو مورد تامل و کنکاش قرار گیرد. از طرفی، با مطرح شدن هر دو نظام در جامعه عراق این پرسش به میان می آید که نحوه تعامل نظام تک حزبی با فدرالیسم چگونه بوده و در این خصوص چه مشکلات و چالش هایی پدید آمده است؟ آن هم جامعه ای متکثر که ازدوران قدیم تعدد و تکثر گروهها با آرایش موزائیکی در آن شکل گرفته و این تنوع قومی و زبانی و دینی در فرآیند دولت – ملت سازی و از ابتدای تأسیس حزب بعث تا سقوط آن ودردوران جدید تداوم یافته است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی –تحلیلی ونیزبا بهره گیری از مدل مفهومی ژان بلاندل آسیبها و چالش های نظام تک حزبی در دوران حاکمیت حزب بعث برای فدرالیسم بررسی و ارزیابی شده است. ما حصل کار اینکه بافت موزائیکی، شکاف های اجتماعی، یکه تازی حزب بعث، ابهام در معنای فدرالیسم و اختلاف برداشت ها، سرکوب شدید اکراد و شیعیان و ناهماهنگی مدافعان فدرالیسم از مهمترین چالش های تحقق فدرالیسم در عراق دوران حاکمیت نظام تک حزبی بوده است.  

one-party system, federalism, mosaic society, Iraq and the Ba'ath party, نظام تک حزبی, فدرالیسم, جامعه موزائیکی, عراق و حزب بعث