علی احتشامی - دانشآموخته مقطع دکترا رشته مطالعات امنیت
بهرام بیات - استاد گروه امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی
کاظم سامدلیری - دانشیار گروه امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی
ناصر شعبانی - استادیار گروه علوم دفاعی دانشگاه جامع امام

زمینه و هدف: برخی از مناطق شهری در کلان‌شهرها تحت تغییرات نرم و آرام در بسترهای موصوف به نقاط بحرانی ‏تبدیل می‌شوند. این مناطق یا نقاط بحرانی مستعد ایجاد بحران‌های اجتماعی هستند یا بحران‌های ‏اجتماعی حاصل از سایر موضوعات را گسترش می‌دهند. هدف از انجام این تحقیق، ارائه مدل مدیریت بحران‌های ناشی از نقاط بحرانی ‏در کلان‌شهرها بود.روش پژوهش: پژوهش حاضر برحسب هدف از نوع تحقیقات کاربردی- توسعه‎ای، برحسب دستاورد یا نتیجه تحقیق ‏از نوع ‏کاربردی ‏محسوب می‌شود که با رویکرد کیفی انجام شد. قلمرو زمانی این تحقیق ‏دهه 1390 در کلان‌شهر تهران بود. جامعه آماری تحقیق خبرگان حوزه‌های ‏مرتبط با موضوع بودند که پس از مصاحبه نیمه ساختاریافته با ده نفر از آنان، تحقیق به اشباع نظری رسید. پس از پیاده‌سازی متن مصاحبه‌های انجام‌شده به روش ‏افقی سازی، مقوله‌های محوری به‌دست‌آمده و سپس با استفاده از نظرات خبرگان در روش دلفی دسته‌بندی ‏منطقی انجام شد.‏یافته‌ها و نتایج: مدل مدیریت بحران ناشی از نقاط بحرانی در کلان‌شهرها، شامل مراحل پیش‌بینی، پیشگیری، مواجهه و مقابله و ترمیم و بازسازی است. پیش‌بینی بحران مبتنی بر رصد بسترهای شکل‌گیری این نقاط در ابعاد فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و کنترلی- نظارتی است. با اتکا به این یافته‌ها باید از شکل‌گیری بحران پیشگیری کرد. در مواجهه با این نوع بحران معمولاً نیازی به اقدامات سلبی نیست ولی در صورت پیشرفت بحران و نیاز به مقابله، از این نوع اقدامات نیز استفاده می‌شود. به‌هرحال پس از کنترل بحران، مراحل ترمیم و بازسازی در صدر برنامه‌های مدیران شهری قرار می‌گیرد

نقاط بحرانی, کلان‌شهر, آسیب‌های اجتماعی, بحران اجتماعی, نقاط آلوده