محمد بارانی - استادیار گروه جرمشناسی دانشگاه علوم انتظامی

زمینه و هدف: وضعیت کودکان و نوجوانان ایران که بیش از 8/30 درصد جمعیت کل کشور را به‌خود اختصاص داده‌اند، ازنظر تفاوت‌های اساسی آنان با بزرگسالان، وضعیت منحصربه‌‌فردی است؛ به‌همین منظور در حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل، معیارهای علمی- کاربردی تعریف شده است تا سیاست‌مداران و مسئولان دادرسی ویژه نوجوانان و ازجمله پلیس را به فعالیت‌های مضاعفی وا‌دارد. ازطرفی بدون توسل به سیاست جنایی افتراقی و اکتفا به سازوکارهای عمومی دادرسی بزرگسالان، که بیشتر مبتنی بر سیاست کیفری محض است، قادر به کنترل کودکان و نوجوانان معارض با قانون به‌نحوی‌که منجر به ادغام مجدد آنان در جامعه باشد، نیستیم. در‌ این‌ میان، پلیس بیشترین تماس را با کودکان و نوجوانان دارد، در این پژوهش تلاش شد به‌منظور دستیابی به جایگاه، نقش، اختیارها و معیارهای رفتاری پلیس در دادرسی ویژه کودکان و نوجوانان گام برداشته شود، به‌نوعی‌که قوانین و مقررات داخلی و انطباق آن با قوانین بین‌المللی، براساس هم‌فکری و تبادل نظر با نخبگان و کارشناسان و متخصصان پلیس در حوزه اطفال بررسی شد. روش: پژوهش حاضر به‌روش توصیفی پیمایشی انجام شد؛ جامعه آماری پژوهش گزیده‌ای برتر از جمعیت پلیس متخصص اطفال و کودکان به تعداد 150 نفر بود که با 28 پرسش محوری و با ارزیابی وضع موجود اجرای این قوانین و مقررات توسط پلیس و تحلیل نقاط قوت و ضعف آن‌ها با استفاده از آزمون تی استیودنت برای اجرایی‌کردن هرچه بهتر و دقیق‌تر ماده 53 لایحه رسیدگی به جرایم اطفال یعنی تشکیل پلیس اطفال انجام شد.یافته‌ها و نتایج: نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها و هریک از محورهای فرعی پژوهش یعنی اجرای قوانین و مقررات داخلی، معیارهای رفتاری، فرایندها و سازو کارهای رسیدگی و تدابیر، راهبردها و سیاست‌های علمی و عملی، از ضعف و رضایت ناکافی برخوردار بودند و تنها محور آموزش-ها و مهارت‌های پلیس دارای سطح معنادار و کفایت لازم بود. درنهایت نتایج حاکی از پاسخ منفی به پرسش اصلی پژوهش یعنی نقش، اختیار و رفتار پلیس در زمینه دادرسی ویژه اطفال و نوجوانان در چارچوب قوانین و مقررات داخلی، در حد کفایت بود.

قوانین و مقررات دادرسی, دادرسی ویژه اطفال و نوجوانان, معیارهای رفتاری, آموزش و مهارت, فرایند و سازوکار, راهبرد و تدابیر