جواد رحمانی - دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، زنجان، ایران
محمد رضا اروجی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، گروه زبانشناسی، زنجان، ایران
بهزاد رهبر - استادیار زبانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، گروه زبانشناسی، زنجان، ایران

پژوهش حاضر تلاشی است در جهت بررسی واژ- واجی واژه‌بست‌ها و حذف همخوان‌های گویش تاتی تاکستان در چارچوب نظریه بهینگی. منظور از فرایندهای واژ- واجی آن دسته از تغییرات واجی است که در بافتی صرفی، یعنی در مرز بین تکواژها ایجاد می‌شود و انگیزه آوایی دارد. روش پژوهش به‌ صورت تحلیلی بوده و داده‌های پژوهش از کتاب‌های تاتی، رادیو و شبکه‌های محلی گردآوری‌ شده‌اند. متغیرهای زبانی بر اساس نوع فرایندهای آوایی و واژگانی دخیل مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش بر آن  بودیم تا به واکاوی چگونگی عملکرد فرایندهای واژـواجی از دیدگاه بهینگی در واژه‌بست‌ها و حذف همخوان‌های پایانی گویش تاتی بپردازیم. نهایتاً، براساس داده‌های موجود به این نتیجه دست ‌یافتیم که در این زبان گاهی فرایند حذف و گاهی درج در مرز تکواژی رخ می‌دهد، هرچند فرایند حذف در پیشوندها از مرتبه بالاتری نسبت به درج برخوردار است. اما این امر نشان‌دهنده‌ی همنوایی یا همان دسیسه‌ی واجی می‌باشد که نشان می‌دهد مرتبه‌بندی محدودیت‌های جهانی در این گویش صادق بوده و محدودیت‌های موجود در آن با محدودیت‌های جهانی همسو است. این پژوهش به پیکره دانش زبانیِ زبان‌شناسان در مورد گویش تاتی افزوده و پژوهشگران را در شناخت هرچه بیشتر فرایندهای واژ- واجی گویش تاتی و تطابق آن با جهانی‌های این حوزه یاری می‌رساند.

گویش تاتی, نظریه‌ی بهینگی, محدودیت‌ها, فرایند واژ ـ واجی, واژه‌بست