گونه های تمثیل در مثنوی المعنویه الخفیه اثر ابراهیم گلشنی بردعی

  برای فهم آثار عرفانی که اغلب حاصل تجربه­ها و آموزه­های عرفانی شاعران عارف است، صور خیال نقش زیادی داشته و جزء لاینفک آثار عرفانی است. صاحبان این آثار به شکلی آسان و همه فهم از حکایات، داستان­ها، امثال، قصه­های تمثیلی و رمزی برای تصویر و استدلال و توجیه دعاوی و اقوال خود بهره می­گرفته­اند تا تصوّر و قبول آنها برای اذهان آحاد مردم به آسانی انجام گیرد. مثنوی عرفانی «المعنویه­الخفیه» سرودة شیخ ابراهیم گلشنی بردعی یکی از این آثار است. شاعر از بزرگان صوفیه و پیروان طریقت آذربایجان در سدۀ نهم هجری است و مثنوی وی نظیره­ای بر مثنوی معنوی مولاناست. موضوع و هدف این مقاله که به روش تحلیل اطلاعات و کتابخانه­ای انجام شده است، بررسی انواع شگردهای تمثیلی همانند داستان تمثیلی، پارابل، اگزمپلوم، نماد، اسطوره و تمثیلات قرآنی است که شاعر برای تفهیم تاثیر مستقیم نفس، هواپرستی، زن بارگی، شهرت طلبی، طول امل، ، تغییر قضا و قدر و... برای مخاطب تبیین و تشریح کرده است. نتیجه تحقیق نشان می­دهد که تمثیل داستانی(الیگوری) پر بسامدترین نوع تمثیل این مثنوی است.  

Keywords:

گلشنی بردعی , المعنویه الخفیه , گونه‌های تمثیل , رذائل اخلاقی