نمادگرایی و تمثیلات اجتماعی حافظانه در بیان و اندیشه های هوشنگ ابتهاج (شاعر معاصر)

اندیشه و دغدغه‌های اجتماعی «ابتهاج» در پیوند با ذوق زیباگرایانه‌ی ادبی و دلبستگی وی به غزل کلاسیک به ویژه  غزل‌های حافظ، و نیز عرصه‌ی پرالتهاب سیاسی دهه‌ی سی شمسی، رنگ و بوی کلام و شعر وی را جلوه‌ای بخشیده که او را از سایر شاعران هم‌عصر خویش همچون «فریدون توللی»، «رهی معیری»، متمایز می‌سازد. ابتهاج که شاعری غزل‌سراست و توانایی خود را در شعر نو نیز نشان داده از حیث استخدام واژگان و تعابیر، و ساخت نحوی اشعارش و نمادها و تمثیلات و مضامین فکری، متاثر از شیوه حافظ است. روش تحقیق تمثیلی حاضر، کیفی و توصیفی است. در این تحقیق، غزل‌های دفتر شعر «سیاه مشق» مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: از ویژگی‌های بارز اشعارش، تصویرسازی نمادین و تمثیل گرایانه و تا حدی بازآفرینی نمادهای حافظانه برای بیان موضوعات اجتماعی نظیر نبودن آزادی و وجود استبداد،      دردمندی ها و جو اختناقی است که بر جامعه‌ی روزگار خویش حاکم بوده است. این شیوه و فضای سیاسی  دهه‌ی سی شمسی، او را به جریان سمبولیسم اجتماعی سوق داده و شگردهای زبانی و هنری حافظ ، الهام‌بخش سایه بوده است. این نوع بازآفرینی و پیروی از حافظ، وجه تشخص و امتیاز غزلیات سایه قلمداد شده است. با این هدف ابتهاج توانسته تصاویر و تمثیل های مرسوم عرفانی و تغزلی را در پاسخ به ضرورت و سوالات تحقیق تبدیل به نمادهایی کند که پیام‌رسان موضوعات اجتماعی باشد

Keywords:

هوشنگ ابتهاج , حافظ , سمبل , تمثیل , اجتماعیات