زهره اخوان مقدم - استاد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم ، تهران، ایران
فاطمه حاجی ابوالقاسم دولابی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران

در قرآن کریم واژۀ «طوبی» تنها یک‌بار در سیاق پاداش به مؤمنان در آیۀ 29 سورۀ رعد به کار رفته است. با وجود این، از عصر نزول قرآن تا زمان معاصر، بحثی دقیق و ساختارشناسانه از این لغت ارائه نشده است و ثمرۀ پژوهش در حوزۀ شناخت معنای طوبی ارائۀ یک طبقه‌بندی ده‌گانه از معانی متفاوت است. یافته‌ها تا زمان حاضر به‌صورت تقلیدی میان تفاسیر و ترجمه‌ها انتقال یافته و گاه در سیر تاریخی، تطور ایجاد و معانی جدید پیدا شده است که برخی از این معانی با نقد جدی روبه‌روست و نیاز به پژوهش در حوزۀ معنایی واژۀ «طوبی» را دوچندان می‌کند. به نظر می‌رسد «طوبی» واژه‌ای غیرعربی است و به سریانی یا هندی‌بودن نزدیک‌تر است. همچنین بررسی این واژه در بافت آیۀ 29 سورۀ رعد و مطالعۀ مباحث ریشه‌شناختی در دو مرحلۀ پیش از ظهور و پس از ظهور اسلام، دایرۀ احتمال‌های معنایی «طوبی» را محدودتر کرده و سه معنای «بهشت»، «غبطه» و «سعادت» بر سایر معانی ترجیح داده شده است.  

قرآن, سورۀ رعد, طوبی, معناشناسی, ریشه‌شناسی, واژه‌های دخیل