سید محمد رضی نژاد - استادیار گروه آموزش زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل

این مقاله به بررسی راهکارهای واجی زبان ترکی آذربایجانی برای برطرف کردن التقای واکه­ها می­پردازد. از آنجا که زبان ترکی، جزء زبان­های پیوندی محسوب می­شود، در این زبان­ها، افزودن وندها به دنبال هم امری طبیعی است؛ بنابراین در حین افزودن وندهای مختلف به ستاک و همچنین افزودن پسوند­ها به دنبال هم و ایجاد واژه­های مرکب، ممکن است التقای واکه­ها صورت بگیرد. برای تحلیل این فرایند، داده­های متناسب از زبان ترکی آذربایجانی (گویش مشگین شهری) گردآوری شده است و در چارچوب رویکرد واج‌شناسی بهینگی مورد تحلیل قرار گرفته است. بررسی داده­ها نشان می­دهد که در این زبان برای برطرف کردن  التقای واکه­ها، روش­های متفاوتی بر اساس شرایط واژی، واجی و معنایی بکار بسته می­شود. در فرایند واژه­سازی از نوع ترکیب، حذفV1، در حین افزودن پسوند متشکل از یک واج (یک واکه) به ستاک یا پسوند قبلی، فرایند درج همخوان میانجی، در حین افزودن پسوند متشکل از چند واج با واکۀ دارای مشخصۀ ]+افراشته[ حذف V2(واکۀ پسوند) و در نهایت با افزودن پسوند متشکل از چند واج با واکۀ دارای مشخصۀ]-افراشته[ درج همخوان میانجی صورت می­گیرد. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که در این زبان جایگاه آغازۀ ستاک نسبت به پایانه برجسته محسوب می­شود. بنابراین حذف از جایگاه آغازه ستاک مجاز نیست و همچنین اگر پسوند متشکل از یک واج (یک واکه) باشد، برای حفظ ویژگی­های معنایی و دستوری حذف واکه پسوند صورت نمی­گیرد.

رویکرد بهینگی, التقای واکه‌ها, درج همخوان میانجی, حذف