محمدحسن جمشیدی - Tarbiat Modarres University
علی محمد موذنی - Tehran University

هدف این پژوهش، شناخت محرک اصلی گردیزی در نگارش تاریخ زین­الاخبار است. ازآنجاکه هدف مورخ از نگاشتن تاریخ، در ساختار تاریخ او نمود پیدا می­کند و روایت گردیزی از حوادث تاریخی، روایت معناداری است که باعث شکل‌گرفتن نتیجه­ای ویژه در ذهن خواننده و ترویج، تأیید و مستندسازی یک اندیشه سیاسی می­شود، نویسندگان به‌دنبال کشف و رمزگشایی معنا و اندیشه سیاسی نهفته در ساختار روایی تاریخ زین­الاخبار هستند. برای رسیدن به هدف پژوهش، از نظریه زمان روایت ژرار ژنت، هماهنگ با فضای تاریخ گردیزی، استفاده شده است. در این روش، عناصر برجسته­سازِ زمان روایی انتخاب شده­اند و درنهایت پاره­هایی از متن، که به‌لحاظ زمانی برجسته بوده­اند، از نظر اندیشه­ای تحت بررسی قرار گرفته­اند. در نتیجه این روش، دو عنصر محوری ساختار روایتگری گردیزی، یعنی بوطیقای روایتگری زوال و حلقه­های واسط روایتگری، طرح و تبیین شده­اند. از تحلیل این دو عنصر چنین برمی­آید که مرکزی­ترین هدف گردیزی در نگارش زین­الاخبار ایجاد انگیزه در غزنویان برای دست‌یابی دوباره به حکومت خراسان است و محرک او به‌سمت تاریخ‌نگار­ی، ریشه­یابی علت زوال حکومت­های گوناگون برای یافتن راهی جهت رهاندن حکومت غزنویان از نابودی و بازگرداندن آن به روزگار اوج حکومت محمود غزنوی است.  

Zayn-al-Akhbar, Gardizi, Historiography, Narratology, Political Thought, Gerard Genette, Narrative Time, زین‌الاخبار, گردیزی, تاریخ­نگاری, روایت‌شناسی, اندیشه سیاسی, ژرار ژنت, زمانِ روایی