ایران عبدی - دانشگاه بوعلی سینا
مهرداد نغزگوی کهن - دانشگاه بوعلی سینا

یکی از مهم­ترین مقولات صرفی - نحوی در حوزه زبان­شناسی مطابقه است که به هماهنگی نظام­مند بین ویژگی­های صوری و معنایی یک عنصر و ویژگی­های صوری عنصر دیگر اشاره دارد. در مطابقه مفاهیمی چون کنترل­کننده، هدف، حوزه مطابقه، مشخصه، ارزش و شرط مطرح است. عوامل زبانی و فرازبانیِ مختلفی می­توانند بر این عناصر تأثیر بگذارند و باعث گوناگونی­های مطابقه شوند. میزان این گوناگونی­ها بسته به عوامل خاصی، از زبانی به زبان دیگر متفاوت است که با توجه به بافت مطابقه می­تواند اجباری، اختیاری و یا اجتنابی باشد. ­با توجه به اهمیت شناسایی و مطالعه این عوامل، هدف ما در این پژوهش، بررسی پیکره­بنیادِ دستگاه مطابقه فعلی در گویش زین­آبادی است که بر اساس آرای کُربت (2001) انجام می­گیرد. در این راستا به عوامل زبانی و فرازبانی­ اشاره می­کنیم که در چگونگی مطابقه­ نقش دارند. داده­های این تحقیق نشان می­دهد در 05/34 درصد بندهای فعلی، هدف با کنترل­کننده دارای تطابق نحوی و معنایی است و در بقیه­ی موارد، هدف با کنترل­کننده تطابق نحوی یا معنایی ندارد. بنابراین مطابقه در زین­آبادی به سمت نامتعارف آن میل دارد. در بین بندهای فعلی دارای مطابقه نامتعارف، عامل ضمیراندازی و پس از آن به ترتیب عامل جانداری و شرط ادب باعث تشکیل صورت­های نامتعارف مطابقه در این گویش هستند.

مطابقه ی متعارف؛ زین آبادی, جانداری؛ ادب