هادی خرسندی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ، مراغه، ایران
رامین لطفی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ، مراغه، ایران
حمید حسنیان خوشرو - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ، مراغه، ایران
عبدالوهاب عبدالهی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ، کرمانشاه، ایران

به منظور بررسی اثر خاک ورزیها و مقادیر کود نیتروژن در عملکرد گندم در تناوب نخود در شرایط دیم آزمایشـی بـا 8 تیمـار بـه روش اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی به مدت چهار سال در سه تکرار در ایسـتگاه تحقیقـات کشـاورزی دیـم سرارود کرمانشاه اجرا گردید. خاک ورزی در دو سطح بدون خاک ورزی (T0) و کم خاک ورزی (T1) در کرت های اصـلی و کـودنیتروژن در چهار سطح صفر((N0، (N30) 30، (N45) 45 و (N60) 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص در کرت های فرعـی قرار گرفتند. نتایج تجزیه خاک نشان داد که اثرات اصلی و متقابل عملیات خاک ورزی و سطوح نیتـروژن تـاثیر معنـی دار بـرکربن آلی ، پایداری خاکدانه و درصد نیتروژن کل نداشت. بررسی اثرات دو جانبه و سه جانبه نشان داد که عملیات خاک ورزی تـاثیر معنی دار بر روی صفات مورد بررسی نداشت. بیشترین عملکرد دانه در سال دوم اجرا بـا مصـرف 45 کیلـوگرم نیتـروژن خـالص (تیمار (Y2N45 بدست آمد. تحت تاثیر تیمار عملیات خاک ورزی اختلاف معنی دار بـین صـفات مـورد بررسـی مشـاهده نشـد. براساس نتایج بدست آمده در شرایط کشاورزی حفاظتی و بدون عملیات خاک ورزی در مناطق سرد معتدل با رعایت تناوب نخود، در کاشت گندم حداقل 15 کیلوگرم در هکتار در مصرف نیتروژن صرفه جویی شد.

بدون خاک ورزی، تناوب، سطوح نیتروژن، کم خاک ورزی.