علی رسایی - معاونت سرارود، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.
سعید جلالی هنرمند - دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی
محسن سعیدی - دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی
توانا نعمت محمد - دانش آموخته بین الملل کارشناسی ارشد زراعت گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی

گیاهان از طریق ایجاد تغییرات فیزیولوژیک، به تنش های محیطی از جمله کمبود آب پاسخ می دهند. یکی از عوامل درونی کنترل کننده این تغییرات تنظیم کننده های رشد گیاه میباشد. به منظوربررسی تأثیر آبیاری تکمیلی در مراحل مختلف رشد و نمو نخود فرنگی (گلدهی، غلاف دهی، گلدهی + غلاف دهی) به همراه شرایط دیم (شاهد) و کاربرد خارجی هورمونهای مختلف رشد شامل اکسین (IAA)، جیبرلیک اسید (GA3) و سیتوکینین (6-BAP) به همراه آب مقطر (شاهد)، آزمایشی در سال 1394-95، به-صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی اجرا گردید. براساس نتایج بهدست آمده، اثرات متقابل آبیاری تکمیلی × هورمون بر رنگیزه های کلروفیل کل + کاروتنوئیدها و محتوی نسبی آب برگ معنیدار بود. بیشترین میزان کلروفیل کل + کاروتنوئیدها مربوط به گیاهان تحت آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی + غلاف دهی با کاربرد جیبرلیک اسید بود. کاربرد خارجی سیتوکینین باعث افزایش میزان قند و پروتئین محلول و محتوی نسبی آب برگ شد. به طورکلی میتوان بیان کرد که انجام آبیاری تکمیلی و استفاده خارجی از هورمون های رشدمیتواند جهت جلوگیری از مواجه شدن نخود فرنگی با تنش خشکی در مراحل حساس گلدهی و غلاف دهی و بهبود صفات فیزیولوژیک مرتبط با مقاومت گیاه به کمبود آب مناسب باشد.

آبیاری تکمیلی، تنظیم کننده های رشد، نخود فرنگی