زهرا کلباسی - دانشجوبخش زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
بهرام حیدری - عضوهییت علمی بخش زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
علی دادخدایی - عضوهییت علمی بخش زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
مریم سلامی - دانشجوی بخش زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
نگار دانش نیا - فارغ التحصیل بخش گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز و کارشناس جهاد کشاورزی فارس

مطالعه گونه های جنس Aegilops نشان میدهد که این گیاه، منبع ژنتیکی بینظیری برای اصلاح گندم میباشد. فرسایش ژنتیکی در ژرم پلاسم گونه های زراعی گندم، انگیزه تحقیق برای بررسی امکان استفاده از تنوع ژنتیکی موجود در خویشاوندان وحشی آن شده است. به منظور بررسی صفات مورفولوژیک در آجیلوپس، آزمایشی در سال زراعی 1391-92 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز (باجگاه)، به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. برای این منظور 14 ژنوتیپ از گونه های tauschii، cylindrica، triuncialis و crassa در مزرعه کشت و صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن هزاردانه، طول سنبله، طول و عرض گلوم، طول و عرض دانه، طول و عرض برگ پرچم، روز تا گلدهی و روز تا رسیدن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد در ژنوتیپ ها برای صفات مذکور اختلاف معنیدار وجود داشت وژنوتیپ SU0252 بیشترین ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، طول گلوم، بیشترین روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی را به خود اختصاص داده بود. نتایج نشان داد که همبستگی ازتفاع بوته با همه صفات بجز عرض برگ پرجم، طول گلوم، و اندازه طول دانه معنی دار بود. روز تا رسیدگی همبستگی قوی و معنی داری با تعداد سنبلچه در سنبله، روز تاگلدهی و طول پدانکل داشت. بیشترین همبستگی وزن هزاردانه با عرض گلوم و ارتفاع بوته بدست آمد. بطور کلی، نتایج این تحقیق حاکی از تنوع ژنوتیپ های آجیلوپس برای صفات مورفولوژیک و زراعی بود که امکان بهرهگیری از این گونه برای شناسایی و انتقال ژن های مفید برای ارتفاع بوته، رسیدگی و صفات سنبله در به نژادی گونه های خویشاوند از جمله گندم را فراهم خواهد نمود.

تنوع صفات، تجزیه همبستگی، آجیلوپس