مریم کارگر - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
بهرام حیدری - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
حسن پاک نیت - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
محبوبه فضایلی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
علی دادخدایی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

تنوع ژنتیکی و انتخاب مناسب ترین ژنوتیپها با پتانسیل و توان تحمل بالا در مقابله با تنش خشکی از جملـه روشهـای مهـم در پژوهشهای بهنژادی محسوب می گردد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات کمـی و کیفـی نـان، 25 ژنوتیـپ گنـدم در شـرایط آبیاری و تنش خشکی پژوهشی در قالب طرح اسپیلتپلات در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شیراز در سال زراعـی -1395 1396 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین اختلاف معنیداری را بین ژنوتیپ های مورد بررسـی بـرای همـه صـفات نشان داد. کاهش در صفات مورفولوژیک و زراعی در شرایط تنش خشکی نسبت به آبیاری بین 0/5 تا 40/4 درصد متغیر بـود. در شرایط خشکی صفات شاخص پروتئین، سختی دانه و رسوب زلنی در بیشتر ژنوتیپها افزایش ولی شاخص گلوتن کاهش یافـت. در صفات مرتبط با کیفیت نانوایی، بیشترین تنوع ژنتیکی برای شاخص گلـوتن و بیشـترین وراثـت پـذیری بـرای رسـوب زلنـی، عملکرد دانه، سختی دانه، شاخص گلوتن بدست آمد. همبستگی بین بیشتر صفات کیفی و کمی منفی بـود. از نظـر عملکـرد دانـه مطلوب و کیفیت نانوایی مناسب برترین ژنوتیپها در شرایط آبیاری و تـنش خشـکی شـامل لایـن181، M-92-20، WS-90-18 وارقام دانش، شیراز، و کراسسبلان بودند. بطور کلی، نتایج حاکی از وجود تنوع ژنتیکی برای صفات مورفولوژیک، عملکرد دانـه و کیفیت نانوایی در ژنوتیپ های مورد بررسی در هر دو شرایط تنش خشکی و آبیاری بود ولی ضروری است در انتخاب ارقام برتـر و همبستگی منفی بین صفات کیفیت نانوایی و زراعی در برنامه های به نژادی این دو گروه از صفات مدنظر قرار گیرد.

سختی دانه ، تنوع ژنتیکی، گلوتن، گندم،و وراثت پذیری، عملکرد دانه