امید جهان بخت لیلی - عضو هیات علمی دانشگاه گیلان

جهت‌دهی به افکار و اندیشه‌ها از اهداف ادیبان حوزۀ پایداری است و آنان کوشیده‌اند با توجه به فضای خفقان و یأس‌آلود در جامعه از شیوه‌های مختلف بیانی جهت برقراری ارتباط مؤثر و بیان نافذتر اندیشه‌های پایداری یاری جویند. شالودۀ ارتباط، علاوه بر روش‌های مبتنی بر کلام به نشانه‌های غیرکلامی نیز متکی است و نشانه‌های فرازبانی موجود در متن با کارکردها و نقش‌های اثرگذار خود می‌توانند دامنه معنادار فَراگرد ارتباط را رقم بزنند. در این‌گونۀ ارتباطی، پیام به‌وسیلۀ ابزارها و کانال-هایی غیر از کلمات از قبیل ژست‌ها، نگاه‌ها، آواهای غیرکلامی و غیره به مخاطب فرستاده می‌شود. مقالۀ پیش‌رو که با رویکرد میان‌رشته‌ای (نشانه‌شناسی، ادبیات‌پایداری و روان‌شناسی) سامان‌یافته، برآن است تا با توجه به نمود شناسه‌های ارتباط غیر‌کلامی در شعر پایداری نزار قبّانی (1923- 1998)، به-شیوه تحلیل محتوایی به کارکرد رمزگان‌های وابسته به‌آن بپردازد و با تحلیل این عناصر، چگونگی ارتباطات انسانی در جامعۀ اشغال‌زده عربی را به‌چالش کشیده، رویکرد ادبی قبّانی را در مواجهه با ناهنجاری‌های پیرامون تبیین نماید. یافته‌ها حاکی از‌آن است که شاعر توانسته از طریق نشانه‌های مختلف ارتباط غیر‌کلامی از جمله حالت‌ها و رفتارهای چهره، پدیده‌های محیط زندگی و غیره با مخاطبان خود پیرامون رهایی سرزمین‌های عربی، همانندی و اشتراک‌فکر ایجاد کند و استفاده وی از رفتارشناسی زبان بدن و روابط برون‌زبانی بر بلاغت کلام منظوم و حالت نمایشی دیدگاه‌هایش افزوده-است و این امر، آگاهی و مهارتش را در کاربرد شیوه‌های القای مفاهیم ذهنی به‌منظور ترغیب و تأثیرگذاری بر دریافت‌کنندگان پیام نشان می‌دهد.

ارتباطات غیر کلامی, نزار قبّانی, شعر پایداری, انتقال معنا