مریم دباغیان - مدرس دانشگاه فرهنگیان بیرجند
شایان اکبرپور بیرجندی - دانشجوی کارشناسی علوم ورزشی، دانشگاه فردوسی مشهد

ادبیات، جلوه بیانی هنر است و جنبه عمومی آن، که در افسانه ها، لالایی ها و ترانه های کودکان تجلی می یابد؛ عناصر اصلی شعر کودک را در خود دارد و آن، موسیقی، آهنگ، شور و جنبشی است که با روحیّات کودکانمتناسب است. این پژوهش، تلاشی درجهت معرّفی و تحلیل واگویه های منظوم کودکان و بیان ارزش های نهفته در این بخش از ادبیّات عامیانه است. پژوهنده ضمن مطالعه کتابخانه ای و تحقیق میدانی، در این مقاله به تحلیلساختار و محتوای شعر گونه هایی از انواع ترانه های کودکان پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که واگویه های منظوم کودکان و نوجوانان، سرشار از باورها و عناصر فرهنگ اصیل، کهن، ملّی و بومی است و ردّ پای بسیاری از آداب و سنن اجتماعی، اخلاقی، مذهبی و حتّی باورهای باستانی و گاه اسطورهای را می توان در دل آنها یافت. تخیّلِ انعطاف پذیر کودک، روح خلّاق و لطیف او را می نمایاند و بعضاً اسطوره های ملّی را نیز بكار می گیرد. با توجّه به اینکه در اشعار عامیانه خصوصاً اشعار کودکان، از صنایع بدیعی و بیانی کمتر استفاده شده و تأکید آن بر موسیقی از طریق تكرارهای واجی مختلف می باشد؛ بیشتر آنها، ساختاری منسجم، منظّم و آهنگین دارند و شایسته نگاهی ژرف تر و توجّهی آگاهانه تر هستند.

ادبیّات کودک، قالب ترانه های کودکان، واگویه های منظوم، اشعار عامیانه