عدالت زیبنده کپته - دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی
حورا سفرگر - کارشناسی ارشد جغرافیای دفاع مقدس، دانشگاه

دریای خزر با توجه به موقعیت استراتژیکی خود از اهمیت ژئوپلیتیکی، اقتصادی و به‌ویژه نظامی برخوردار می‌باشد که با این ویژگی‌های برجسته، از زمان‌های قدیم تاکنون پیوسته موردتوجه شدید اقوام و دولت‌های هم‌جوار و غیر هم‌جوار بوده است. از سوی دیگر مرزهای شمالی این دریای استراتژیک با توجه به تهدیداتی که در سطوح فراملی و فرو ملی مواجه است، نشان از ضرورت استقرار سیستم‌های دفاعی متناسب در سواحل دریای خزر و آمادگی کامل نیروهای نظامی در این منطقه می‌دهد که دراین‌بین از تعداد زیاد مؤلفه‌هایی که می‌توان در استقرار این سیستم‌ها تأثیرگذار باشد به مؤلفه طبیعی اشاره کرد که با شناخت درست آن‌ها می‌توان به میزان زیاد در استقرار  سیستم‌های دریایی در مرزهای شمالی موفقیت داشت. پرسش اصلی پژوهش این است که آیا مؤلفه‌های طبیعی بر استقرار سیستم‌های دفاعی دریای خزر مؤثرند؟. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و از حیث روش، توصیفی - تحلیلی است. برای گردآوری داده‌ها و مستندات موردنیاز منابع کتابخانه‌ای، نقشه‌ها و سالنامه‌های آماری و همچنین استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده‌شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که با توجه به فراوانی بالای شرایط و عوامل طبیعی در عملیات‌های نظامی و دفاعی،  این عوامل به‌خوبی می‌تواند در تعیین سیستم‌های دفاعی دریای خزر تأثیرگذار باشند و در مقابل عدم آگاهی از این شرایط می‌تواند روند استقرار سیستم‌های دفاعی را دچار چالش نماید که در این راستا باید توجه به استقرار و نگهداری تجهیزات و سامانه‌های دفاعی در دریای خزر و ساماندهی نیروهای نظامی متناسب با این عوامل را مدنظر داشت.

مرزهای دریایی, سیستم های دفاعی, مولفه های طبیعی, دریای خزر