قربان حسینی - دانشجوی دکترای جمعیتشناسی دانشگاه تهران،
رسول صادقی - دانشیار جمعیت شناسی دانشگاه تهران و محقق

هدف این مقاله، مطالعه جریان‌های مهاجرتی از استان‌های مرزی کشور طی سه دهۀ اخیر است. روش تحقیق، تحلیل ثانویه داده‌های مهاجرتی برای 16 استان‌ مرزی کشور طی دوره‌ زمانی 95-1365‌ می‌باشد. نتایج مقاله نشان می‌دهد، تعداد مهاجران خارج شده در استان‌های مرزی در دوره 75-1365 سالانه حدود 150901 نفر که در دوره 85-1375 به حدود 241996 نفر افزایش، در دوره 90-1385 به174042 نفر کاهش و در دوره 95-1390 مجدداً افزایش و به 186643 نفر رسیده است. شاخص نسبت مهاجران خارج شده به جمعیت نشان می‌دهد استان‌های اردبیل، ایلام، کردستان و کرمانشاه همواره از استان‌های بوده‌اند که طی سه دهۀ اخیر بیشترین جریان مهاجرفرستی را داشته‌اند. بیشترین تعداد مهاجران خارج شده طی سه دهۀ اخیر، به‌ترتیب مربوط به استان‌های خوزستان، خراسان‌رضوی، کرمانشاه و آذربایجان‌شرقی، و کمترین آن برای ایلام، بوشهر خراسان‌جنوبی و خراسان‌شمالی بوده است. تحلیل جریان‌های مهاجرتی از استان‌های مرزی نشان داد که مردان بیشتر از زنان و جوانان 29-15 ساله بیشتر از سایر گروه‌های سنی اقدام به مهاجرت کرده‌اند. مقصد اصلی مهاجران خارج شده از استان‌های مرزی کشور همواره، استان تهران و استان‌های همجوارشان بوده است. در دهۀ اخیر استان البرز بعد از استان تهران یکی از مقصدهای اصلی مهاجرین خارج شده از استان‌های مرزی غربی و شمالی کشور بوده است؛ در بین استان‌های نوار مرزی جنوبی و شرقی تنها از استان خوزستان مهاجرینی وارد استان البرز شده‌اند. اشتغال، تحصیل و انجام یا پایان خدمت وظیفه برای جوانان 15 تا 29 ساله، و برای میانسالان عامل اشتغال مهمترین بسترهای زمینه‌ساز مهاجرت از استان‌های مرزی بوده است.

مهاجرت, مهاجرت فرستی, توسعه, بیکاری, استان‌های مرزی