بررسی قتل عمد غیرمستحق قصاص در حقوق کیفری با تاکید بر رویه قضایی ایران

قتل نفس و سلب حیات از انسان از مهم ترین جرایم علیه اشخاص است و در همه جوامع با واکنش شدید و در نظر گرفتن مجازات هـای سـخت بـرای قـاتلان همراه است. در نظام حقوقی اسلام مجازات قتل در صورتی که عمدی و عدوانی باشد، قصاص است و از این مجازات درقـرآن کـریم بـه عنـوان منشـا حیـات جامعه یاد شده است. تشریع مجازات قصاص یک گام بسیار مهم در ایجاد یک نظام کیفری عادلانه و به دور از هرگونه افـراط و تفـریط اسـت. مجـازات قتـل عمدی اصالتا قصاص است اما همیشه اینطور نیست، یعنی صرف ارتکاب قتل عمد موجب قصاص نیست بلکه شـرایط دیگـری هـم لازم اسـت، کـه اگـر ایـن شرایط نباشد قصاص ممکن نیست. مواردی از قتل عمدی که قاتل قصاص نمیشود را میتوان به ۳ دسته تقسیم کرد: الف- قتلهایی که مشمول علـل موجهـه هستند(قتل عمدی شخص مهدور الدم، قتل عمدی که در مقام دفاع مشروع ارتکاب مییابد، قتل در فراش) ب- قتلهایی که در آنهـا مـوارد سـقوط قصـاص وجوددارد. (گذشت ولی دم، مطالبه دیه، فوت قاتل....) ج- قتلهای عمدکه موجب قصاص نیست. (قتل فرزند توسط پدر، قتل دیوانه توسـط عاقـل ....). حـال در این گونه موارد سوال این است که در صورت عدم قصاص قاتل، برای برقراری نظم اجتمـاعی چـه راهکـاری وجـود دارد کـه در ایـن تحقیـق بـه صـورت کتابخانه ای و بهره برداری از پرونده های قضایی مطروحه در محاکم قضایی به مصادیق رافع قصاص در قتل عمـد و نحـوه احقـاق حـق اولیـا دم پرداختـه شـده است. هر چند در این میان افرادی که عزیزان خود را به هر دلایلی از دست دادهاند و قاتلشان مجازات نشده است، به امنیت اجتماعی و عدالت بـدگمان هسـتندو این گروه در صورت عدم کنترل و هدایت چه بسا به هنجارشکنان جامعه تبدیل خواهند شد تا انتقام خود را از قانون، جامعه و امنیت اجتماعی بگیرند.

Keywords:

قتل , عمد , غیرمستحق , قصاص , رویه قضایی ایران.