کریم شکرزاده - عضو هییت علمی دانشگاه پیام نور مرکز رباط کریم پرند

یکی از مسایلی که در رابطه با شناخت سیستم قضایی اسلام، باید مورد بررسی قرار گیرد، مساله انگیزه داوطلبی برای قضاوت از دیدگاه اسلام است که آیا داوطلب شدن برای پست قضاوت کار خوبی است یا نه؟ جواب مطلق نمی توان داد، باید مساله داوطلبی برای قضاوت را تحت ۳ عنوان مورد بررسی قرار داد: -۱داوطلب شدن فاقدین شرایط قضا، -۲داوطلب شدن واجدین شرایط قضا در صورت عدم نیاز، -۳داوطلب شدن واجدین شرایط قضا در صورت نیاز. در مورد حساسیت و سنگینی مسیولیت قضاوت، پیامبر اسلام فرمود: »در روز قیامت، قاضی عادل احضار می شود، آنقدر در حساب سختی می بیند، که آرزو می کند کاش میان دو نفر حتی در رابطه با دانه ای از خرما قضاوت نکرده بود. از دیدگاه اسلام، برای کسی که واجد شرایط قضا نیست، داوطلبی قضاوت ممنوع است. امام خمینی(ره) در تحریرالوسیله می فرماید: »یحرم القضا بین الناس ولو فی الاشیا الحقیره اذا لم یکن من اهله« یعنی: وقتی کسی شایستگی قضاوت ندارد، داوری میان مردم هر چند در رابطه با امور کوچک و جزیی او حرام استکسی. که برای رسیدن پست قضاوت و مقام، دنبال واسطه و پارتی برود، خداوند او را به خودش واگذار می نماید. پیامبر اسلام(ص) فرمود: »من ابتغی القضا وسیل فیه الشفعا وکل الی نفسه« کسانی که واجدین شرایط هستند و دستگاه قضا نیاز به آنان دارد واجب است اعلام آمادگی کنند؛ که در این رابطه، مرحوم محقق در شرایع الاسلام می فرماید: »لولم یوجد غیره تعین هو ولزمه الاجابه.« قضاتی که واجد شرایطند و به حق قضاوت می کنند، خداوند با امدادهای غیبی و توسط فرشتگان او را یاری کرده و از لغزش حفظ می کند، انس بن مالک گوید: از پیامبر شنیدم که فرمود؛ کسی که داوطلب قضاوت شود و برای رسیدن بدین منظور از دیگران کمک بخواهد؛ خداوند سرنوشت او را به قضاوت می سپارد و کسی که تنها به عنوان تکلیف الهی این مسیولیت را بپذیرد خداوند فرشته ای را می فرستد تا او را یاری کند.امیرالمومنین(ع) فرمود: دست عنایت خداوند سایه رحمت او را بر سر قاضی می گسترد تا آنجا که در قضاوت ظلم نکند.

قضاوت- داوطلبی- امدادهای غیبی- انگیزه