مهتاب قایینی - کارشناسی ارشد حقوق بین الملل ، دانشگاه آزاد چالوس

تحقیقات علمی دریایی ، یکی از مهم ترین موضوعات حقوق بین الملل دریاها است که اکنون ابعاد بسیار گسترده ای پیدا کرده است. این پژوهش ها ، همچون سایر پژوهش های علمی یک ضرورت برای جامعه بشری محسوب می شود که نه تنها حیات آدمی بلکه زندگی سایر جانداران و کل آفرینش را تحت تاثیر قرار می دهد . امروزه تحقیقات دریایی به عنوان روندی از دگرگونی ، از مرزهای ملی فراتر رفته و علم و فرهنگ و سبک زندگی را در کل جهان تحت الشعاع قرار داده است . بر این اساس ، همه کشورها و نیز سازمان های بین المللی ذی صلاح حق دارند به تحقیقات علمی دریایی بپردازند و پژوهش های دریایی را تسهیل نموده و ترویج دهند. با این وجود ، تحقیقات دریایی در هر کجای دریا ( چه دریای آزاد و چه مناطق تحت صلاحیت و منطقه تحت حاکمیت دیگر دولت ها ) صورت گیرد، باید مطابق اصول کلی مندرج در کنوانسیون حقوق دریاها باشد که نتیجه عدم اجرای مفاد آن می تواند موجبات مسیولیت بین المللی را در قبال سایر دولت ها فراهم نماید. این در حالی است که تهدیدهای تازه همچون فناوری های جدید، ذخایر رو به فروپاشی منابع دریا ، افزایش فشار بر اقیانوس ها و تغییرات آب و هوا ، تکروی و انحصار طلبی برخی از دولت ها بر لزوم ساماندهی و قانون مند شدن هر چه بیشتر این تحقیقات می افزاید و نیازمند توجه حقوقی ویژه ای است. این پژوهش در صدد است تا به صورت اختصاصی به اصول حاکم بر تحقیقات علمی دریایی از منظر حقوق بین الملل بپردازد. زیرا نادیده اتگاشتن این اصول ، بروز مناقشات بین المللی را در پی خواهد داشت .

تحقیقات دریایی ، کنوانسیون ۱۹۸۲ ، اصول حاکم بر تحقیقات دریایی ، مسیولیت بین المللی