تحولات ناظر بر دادرسی عادلانه در پرتو قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ با نگاهی به اسناد بین المللی

دادرسی عادلانه عبارت است از حل و فصل اختلافات در یک مرجع قانونی، بیطرف، مستقل و با رعایت کلیه حقوق طرفین. به عبارت دیگر اصول و قواعد دادرسی عادلانه را باید در قوانین داخلی و اسناد بین المللی از جمله منشور حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و دیگر اسناد بین المللی جسـتجو کـرد. اصـل برایـت بـه عنـوان بنیادیترین اصل، اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها، اصل تساوی اشخاص در برابر قانون و اصل تساوی سلاحها از مهمترین اصول دادرسی عادلانه میباشد. همچنین بـرای مرحله بازداشت موقت، حق داشتن مترجم، حق آگاهی از علل دستگیری، حق اعتراض به بازداشت، درخواست جبران خسارت ناشی از بازداشت در صورت عدم استحقاق و دیگر حقوق از الزامات رسیدگی در این مرحله میباشد. و مهمترین شروط دادرسی عادلانه در مرحله تحقیقات مقـدماتی نیـز تفهـیم اتهـام، حـق بهـره منـدی از وکیـل و حـق سکوت می باشد. در مرحله محاکمه ابتدا باید عدم جانبداری و بیطرفی، استقلال و عدم وابستگی، مستند بودن احکام، برابری بین اشخاص، ارایه ادله از سـوی طـرفین، علنـی بودن دادرسی، حق داشتن وکیل، حق حضور در دادگاه، حق پرسش از شهود، حق تجدید نظر و سایر حقوق تضمین گردد تا دادرسی عادلانه مطلوب تحقق یابد. قانون آیـین دادرسی کیفری جدید در جهت همسویی و هماهنگی با اسناد بین المللی و منطقه ای در مقایسه با قانون آیین دادرسی کیفری سابق، پیشرفتهای زیـادی داشـته اسـت، هـر چنـد هنوز هم نقص ها و خلع هایی در آن دیده می شود.

Keywords:

دادرسی عادلانه , قانون آیین دادرسی کیفری , اسناد بین المللی , حقوق طرفین .