واکاوی حقوقی جرم کلاهبرداری سنتی و رایانه ای

کلاهبرداری از جمله جرایم علیه اموال محسوب می شود که از گذشته های دور وجود داشته و آنچه که در ارتباط با این جرم تغییر یافته است، شیوه و وسایل ارتکاب این جرم است. در حال حاضر بسیاری از کلاهبرداری ها توسط کامپیوتر و وسایل الکترونیکی صورت می گیرد. کلاهبرداری از جمله جرایمی است که در کشورهای مختلف روند رو به رشدی دارد و هر ساله خسارات جبران ناپذیری را به پیکر جامعه و افراد وارد می آورد.برخی از حقوقدانان با تکیه بر عبارات قانونگذار در ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری ، در تعریف جرم کلاهبرداری اینگونه بیان نمودند که کلاهبرداری عبارت است از » توسل به وسیله متقلبانه و بردن مال دیگری.« براساس همین استنباط ازاین جرم، متقلبانه بودن وسایل مادی مورد استفاده کلاهبردار را شرط اساسی تحقق جرم کلاهبرداری دانسته اند. این در حالی است که قانونگذار هیچگاه در جرم انگاری کلاهبرداری، به وسیله متقلبانه یا مادی بودن آن به عنوان شرط تحقق این جرم اشاره ننموده است بلکه از عبارت » حیله و تقلب « استفاده نموده و به ذکر مصادیقی که می توانند وسیله اعمال متقلبانه قرار گیرند اشاره نموده است. نگارنده گان پس از بررسی و تدقیق در مسیله به این نتیجه رسیده اند که از ظاهر ماده ۱ قانون تشدید هیچگاه نمی توان استنباط نمود که عبارت » از راه حیله و تقلب ... « مندرج در صدر این ماده به عنوان شرط تحقق کلاهبرداری ، صرفا محدود و منصرف به آن دسته از اعمال متقلبانه ای است که با بکارگیری » وسایل متقلبانه « انجام شده باشد ؛ بلکه هرگونه عملی که از راه حیله و تقلب و با توجه به شخصیت مرتکب و قربانی و اوضاع و احوال حاکم بر قضیه ولو با استفاده از وسایل غیر متقلبانه و قانونی و یا بدون بکارگیری هیچ گونه وسیله مادی متقلبانه، عرفا موجب فریب و اغفال افراد و تحصیل اموال آنها شود عملی متقلبانه محسوب و موجب تحقق جرم کلاهبرداری خواهد شد. بنابراین آنچه که در تحقق جرم کلاهبرداری باید مورد توجه قرار گیرد صرفا استفاده از وسایل مادی متقلبانه نیست بلکه اولا مطالب دروغین و فریبکارانه اشخاصی که بر حسب شخصیت و سمت و دانش آنها موجب اعتماد عموم می شود و ثانیا ، اعمالی که به لحاظ ظاهری و قانونی کاملا صحیح و درست بوده و عاری از هرگونه اشکال است نیز در صورت مسبوق بودن به حیله و تقلب ، اعمال متقلبانه محسوب شده ، می توانند تشکیل دهنده عنصر مادی جرم کلاهبرداری باشند. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه ای است و با مراجعه به کتب، نشریات، پایان نامه ها و پایگاه های اطلاع رسانی اینترنتی صورت گرفته است.

Keywords:

کلاهبرداری , جرم , تقلب مادی , وسایل متقلبانه