علی قاسمی - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه مفید قم
منصوره دلیلی - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه مفید قم

مطابق ماده ۱۴۴ قانون مجازات اسلامی، قصد ارتکاب رفتار مجرمانه، یکی از عناصر معنوی جرم عمدی است که آن را »اراده متمایل به یک هدف مشخص« تعریف کرده اند که منظور از آن میل و خواست قطعی و منجر به انجام رفتار یا ترک رفتار است و از آن به سو نیت تعبیر می شود. همچنین سونیت خاص (قصد نتیجه) یعنی اینکه فرد هدفش از انجام فعل رسیدن به نتیجه باشد. در قتل قصد نتیجه سلب حیات از یک شخص معین یا فرد نا معین از یک جمع معین است. اشتباه در هویت نیز تاثیری در تحقق قتل عمد ندارد.جرایم از لحاظ لزوم تحقق نتیجه یا عدم آن به مطلق و مقید تقسیم می شوند. جرایم مقید منوط به تحقق نتیجه موردنظر مقنن است، در حالی که جرایم مطلق به محض تحقق رفتار مجرمانه محقق می شوند و نیازی به حصول نتیجه نیست. در جرایمی که وقوع آنها بر اساس قانون منوط به تحقق نتیجه است، قصد نتیجه یا علم به وقوع آن نیز باید محرز شود. اما در اینکه قصد نتیجه فقط در جرایم مقید وجود دارد یا علاوه بر آن در جرایم مطلق نیز موجود است میان حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد. برخی آن را فقط در جرایم مقید لازم میدانند، زیرا در این نوع جرایم وقوع عنصر نتیجه لازم است. اما برخی دیگر از حقوق دانان وابستگی خاصی بین عنصر نتیجه و سود نیت خاص نمی بینند؛ به نظر می رسد سونیت خاص صرفا در جرایم مقید ضرورت دارد و در جرایم مطلق نیازی به سونیت خاص نیست، چراکه جرایم مقید منوط به قصد نتیجه می باشد و تا قصد نتیجه و یا علم به تحقق آن احراز نگردد عنصر معنوی جرم تحقق پیدا نمی کند و مسیولیت کیفری را به دنبال نخواهد داشت.

قصد،عنصر معنوی،قصد فعل، قتل عمد،قصد نتیجه