محمود افروز - استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده زبانهای خارجی اصفهان

هر چند، ترجمه در جایگاه متنِ مقصد، گویی، هستیِ مستقلی ندارد، اما در ادبیاتِ زبانِ مقصد می­تواند دارندة هویت و هستی باشد. مسئلة نقد و ارزیابیِ ترجمة متن‌های ادبی، به ویژه با تمرکز بر عنصرهای فرهنگی، امری ضروری است. تحلیلِ عنصرهای معنایی، یکی از شیوه­ های ارزیابی است که  به بررسی روابطِ معناییِ میانِ واژگانِ مبدأ و مقصد می­ پردازد. هدف از پژوهشِ حاضر، بررسی و نقدِ عملکردِ مترجمِ بومی (بشیری) و غیربومیِ (کاستلو) رمانِ بوف­کور صادق هدایت بوده که با تکیه بر شاخصه‌های تحلیل عناصر و بارِ معناییِ واژگان انجام شده‌است. شاخصه ­های مورد اشاره، به وسیلة نگارنده، در هفت رخ‌دادِ حفظ، تأکید، جبران، بسط، قبض، حذف و نویسه­ گردانی شرح داده شده‌اند. خطاهای مترجم‌ها نیز به صورت گسترده مورد بررسی قرار گرفتند. بر پایة یافته ­های پژوهش، واژه‌های حوزة دین، شغل‌ها و اشیاء جزء پرچالش­ترین مفاهیم برای هر دو مترجم بوده‌اند. همچنین، رخ‌دادهای «قبض» و «جبران» بیشترین و رخ‌دادهای «تأکید»، «حذف» و «خطا»، کمترین درصد فراوانی را در هر دو ترجمه داشته‌اند. نتیجه نهایی پژوهش، نمایانگر موفقیتِ بیشتر مترجمِ بومی در نگهداشتِ عنصرها و بار معناییِ واژگانِ معادل­یابی‌­شده، ‌است. دلیل این امر را می­توان، آشناییِ بیشترِ مترجمِ بومی با فرهنگِ مبدأ دانست.

ارزیابی ترجمه, ترجمه متون ادبی, بوف‌کور, تحلیل عناصر معنایی, بار معنایی