فاطمه زهرا نظری رباطی - گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشگاه حضرت نرجس (س)، رفسنجان، ایران
فاطمه زند - مربی زبان انگلیسی، دانشگاه حضرت نرجس (س)، رفسنجان، ایران

دشواژه‌ها، یکی از حوزه‌های مشکل‌ساز در ترجمه هستند. فرهنگِ لغت، از جمله ابزارهایی است که مترجم‌ها برای از بین بردن این مشکل از آن بهره می‌جویند. دانستنِ ویژگی فرهنگ‌ها در حوزۀ دشواژه‌ها، به مترجم‌ها کمک می‌کند تا فرهنگِ مناسب را انتخاب کنند. پژوهش حاضر، به منظورِ بررسیِ راهکارهای ترجمۀ دشواژه‌ها در مدخل‌های «fuck»، «hell»، «shit»، «dead» و «drunk» در دو فرهنگ پرکاربرد هزاره و آریان‌پور بر پایة راهکارهای ترجمة داوودی (Davoodi, 2009) انجام گرفته‌است. هدف این مقاله، بررسی مقابله‌ای مدخل‌های مورد اشاره بود تا با روش تحلیلی-توصیفی به پرسش‌های پژوهش پاسخ داده شود. نخست اینکه، کدام راهکارها در این دو فرهنگ برای ترجمۀ دشواژه‌ها به کار رفته‌است؟ دوم، آنکه آیا فراوانیِ دشواژه‌ها با راهکارهای ترجمه در این فرهنگ‌ها ارتباط دارد؟ سوم اینکه، کدام فرهنگ در برگردان دشواژه‌ها موفق‌تر عمل کرده‌است؟ یافته‌های پژوهش نشان ‌داد در فرهنگ هزاره، دشواژه‌های بیشتری نمایان شده‌است. همچنین با بهره‌گیری بیشتر از راهکارهای حسنِ ‌تعبیر و دشواژه، ترجمة قابل قبولی در پیوند با دشواژه برای دریافت‌کنندگان زبان مقصد ارائه شده‌‌است. این در حالی است که در فرهنگ آریان‌پور دشواژه‌های کمتری دیده ‌می­شود و تأثیر دشواژه در زبان مقصد با بهره‌گیری از راهکار سانسور کم­‌رنگ شده‌است. به این‌ترتیب، فرهنگ هزاره در پیوند با دشواژه‌های پیکرۀ موردِ بررسی، موفق‌تر عمل‌کرده و به منظور معادل‌یابی، دشواژه‌های این پیکره از جنبة کمّی و کیفی، انتخاب مناسب‌تری برای مترجم‌ها خواهد بود.

دشواژه, فرهنگ آریان‌پور, فرهنگ هزاره, راهکارهای ترجمه, بررسیِ مقابله‌ای