حامد فضلیانی - دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژیوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود
ابوالقاسم کامکار روحانی - دانشیار، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژیوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود
علیرضا عرب امیری - دانشیار، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژیوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود

آنالیز مولفه‌های مستقل (ICA) یک روش آماری چندمتغیره نسبتا جدید است که ابتدا برای مساله جداسازی کور منابع‌(BSS) و زمانی‌که هیچ اطلاعاتی درباره نحوه اختلاط منابع اولیه‌(سیگنال‌های مختلط‌شده) وجود ندارد و تنها شرط لازم استقلال آماری آنها است، ابداع شد. شرایطی مشابه مدل‌سازی پتانسیل معدنی که در آن برآیند فرآیندهای مستقل کانی‌زایی به‌صورت متغیرهای مشاهده‌شده‌ای همچون اطلاعات ژیوفیزیکی و ژیوشیمیایی در اختیار ما قرار می‌گیرد و ما اطلاعی درباره نحوه اختلاط آثار ژیوفیزیکی و ژیوشیمیایی کانی‌زایی‌های مختلف نداریم. در این مطالعه سعی برآن بوده است که روش تجزیه مولفه‌های مستقل به‌عنوان یک روش دانش‌محور مدل‌سازی پتانسیل معدنی معرفی شود. به‌این منظور ناحیه‌ای به وسعت 4800 کیلومتر مربع در جنوب نیشابور، شمال شرق ایران، برای تهیه نقشه پتانسیل معدنی ذخایر کرومیت انبانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. هم‌چنین، برای انجام این مطالعه از داده‌های ژیوشیمی رسوبات آبراهه‌ای، نقشه رخساره‌های افیولیتی، الگوی شکستگی‌های ناحیه‌ای و محدوده آلتراسیون‌های سرپانتینی موجود در منطقه، استفاده شد. نهایتا نتایج مدل‌سازی پتانسیل معدنی به‌روش تجزیه مولفه‌های مستقل با نتایج مطالعات ژیوشیمیایی تک‌متغیره و چند‌متغیره مقایسه و به‌روش تشخیص عملکرد نسبی‌(ROC) و با استفاده از موقعیت اندیس‌های شناخته‌‌‌شده موجود در منطقه، اعتبار‌‌سنجی شد. در این بررسی مساحت زیر نمودار ROC ، برابر با 967/0 بود که نشان‌دهنده عملکرد بسیار مطلوب مدل‌سازی انجام‌شده می‌باشد.

تجزیه مولفه‌های مستقل, مدل‌سازی پتانسیل معدنی, ذخایر کرومیت انبانه‌ای, کمربند افیولیتی جنوب نیشابور