امیر جعفرپور - دانشجوی دکترا، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه یزد، یزد
مهدی نجفی - دانشیار، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه یزد، یزد

متان‌زدایی پیش از عملیات استخراج و در حین استخراج معدن، راهبرد زیست‌سازگاری است که جایگاه ویژه‌ای در صنعت زغال‌سنگ یافته‌ است. عوامل و معیارهای مختلفی بر بازدهی عملیات متان‌زدایی اثرگذارند. بررسی رابطه میان این عوامل و نحوه اثرگذاری آن‌ها بر روند فرآیند گاززدایی متان، امر بسیار مهمی است که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش، معیارهایی که بیشترین تاثیر را بر بازدهی عملیات گاززدایی دارند، مشخص شدند. سپس با به‌کارگیری روش مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM)، این معیارها در سطوح مختلفی رتبه‌بندی شدند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که رتبه زغال‌سنگ و پارامترهای ژئومکانیکی، معیارهای فنی مربوط به حفاری چال‌ها و نیز ساختار زمین‌شناسی روباره لایه با داشتن حداکثر میزان اثرگذاری بر فرآیند گاززدایی متان معادن زیرزمینی زغال‌سنگ در سطح اول قرار گرفته‌اند. هزینه‌های سرمایه‌ای و عملیاتی مربوط به فرآیند متان‌زدایی نیز با قرارگیری در سطح پنجم مدل، کمترین اثرگذاری را بر متان‌زدایی دارند. در نهایت، با ترسیم نمودار تجزیه و تحلیل قدرت نفوذ و وابستگی (MICMAC) و بررسی آن، دسته‌بندی هر یک از معیارها بر اساس میزان نفوذ و وابستگی انجام شده است. با توجه به نظرات خبرگان در خصوص نتایج حاصل از پژوهش و سازگاری نتایج با شرایط واقعی، صحت نتایج پس از اعتبارسنجی توسط خبرگان و قابلیت رویکرد ISM مورد تایید بوده است و می‌توان از نتایج این پژوهش در راستای اهداف مدیریتی و بهینه‌سازی فرآیند متان‌زدایی معادن زیرزمینی زغال‌سنگ بهره گرفت.

متان‌زدایی از معادن زیرزمینی زغال‌سنگ (CMM), مدل‌سازی ساختاری تفسیری, متان لایه زغال‌سنگ (CBM)