هادی صادقی اول - استادیار دانشگاه شیراز
رضا گرشاسبی - دانشگاه مازندران
جعفر نقدی عشرت آباد - دکتری روابط بین الملل و پژوهشگر مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی

هدف: از جمله مؤلفه‌های مهم تأثیرگذار بر موقعیت کشورها فضا، قدرت و هویت است که عناصر اصلی قلمروسازی گفتمانی در نظریه ژئوپلیتیک انتقادی را تشکیل می‌دهد و در عصر جدید کشورها و بازیگران مختلف از آن‌ها به انحای مختلف بهره می‌گیرند. با توجه به این مسئله هدف این مقاله بهره‌گیری از این عناصر در تحلیل رویکرد ترکیه در قبال داعش است.روش: روش به‌کاررفته شده در این نوشتار، «توصیفی و تحلیلی» است. یعنی در گام اول، عناصر اصلی نظریه ژئوپلیتیک انتقادی، توصیف شده و سپس رویکرد ترکیه در برابر داعش، بر پایه این عناصر تحلیل شده است.یافته‌ها:یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که رویکرد و رفتار دولت ترکیه در برابر داعش در زمان قدرت داعش، بر مبنای عناصر ژئوپلیتیک انتقادی قابل‌تحلیل می‌تواند باشد.نتایج: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد بر اساس عناصر ژئوپلیتیک انتقادی، دولت ترکیه درصدد برآمد تا با حمایت نامحسوس از داعش، بر پایه استعاره قدرت، جایگاه منطقه‌ای و قدرت سیاسی محور مقاومت و به‌ویژه ایران را تضعیف کند؛ طبق استعاره فضا، تمایلات فدرالیستی اکراد را تحت‌الشعاع قرار دهد و سرانجام بر اساس استعاره هویت، ضمن غیریت‌سازی و تضعیف تفکر شیعی، به‌تدریج هویتی را از اسلام به نمایش بگذارد که افزون بر بازتولید رگه‌هایی از نوستالژی عثمانیسم، هویت‌گرایی اسلامی و منطقه‌ای حزب عدالت و توسعه را نهادینه‌تر کند. 

ژئوپلیتیک انتقادی, ترکیه, داعش, اکراد, ایران