تحلیل انتقادی آراء صالحی نجف آبادی درباره گستره نفوذ غلوّ در حدیث شیعه و غالیانه دانستن پاره‌ای از احادیث شیعی در کتاب «غلوّ»

کتاب «غلوّ (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)» نوشته نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی مشتمل بر مباحثی پیرامون تاریخ شکل‌گیری جریان غالی‌گری، چهره‌ها و وقایع تأثیرگذار و بررسی نمونه‌هایی از روایات مشکوک به غلوّ است. مؤلف در این کتاب سعی کرده با بیان فعالیت افرادی مانند ابوالخطاب، شدّت نفوذ غالیان در میراث اسلامی را نشان دهد و خوانندگان را نسبت به مضامین غالیانه در آن برحذر بدارد؛ اما باید گفت او در این مسیر، دچار لغزش‌هایی شده است؛ مانند عدم توجه کافی به اعتبار و کمیت احادیث مشابه و تأثیر طرق پالایش احادیث از آسیب‌های احتمالی. صالحی نجف‌آبادی در بررسی برخی وقایع، برداشت‌هایی ارائه می‌دهد که گاه اساساً از آن‌ها برداشت نمی‌شود و گزارش‌های تاریخی نسبت به آن مطالب، ساکت است یا گاه تنها یک احتمال در کنار دیگر احتمالات است و دلیل قاطعی بر اثبات آن وجود ندارد و با این‌که برخی نقدهای او بر پاره‌ای از احادیث را می‌توان قابل قبول دانست اما در مواردی مانند: علم امام حسین (ع) به شهادتِ خود، معنای امّی بودن پیامبر اکرم (ص) و تعداد آیات قرآن کریم، روایاتی را غالیانه و حاصل دست‌بُرد غالیان معرفی کرده که اولاً دلیل کافی برای غالیانه دانستن آن‌ها در دست نیست و ثانیاً مضمون آن، به همان روایت یا راوی منحصر نیست تا بتوان با ردّ آن، مضمون آن را نیز مردود برشمرد.

Keywords:

کتاب غلوّ , صالحی نجف‌آبادی , مفاهیم غالیانه , ابوالخطاب , یونس‌بن‌عبدالرحمن , الکافی