جلال الدین سلطان کاشفی - استاد دانشگاه هنر تهران

در قرن 17م. کاراواجیو، نقاش ایتالیایی، ضمن به‌کارگیری سبک باروک، با نگاهی خاص به نور و سایه خود مبتکر سبکی می‌گردد که، «تِنِبریسم» خوانده می‌شود. بدین ترتیب، هنرمندان دیگری نیز تحت تاثیر نور قرار می‌گیرند و در این ارتباط به کنکاش می‌پردازند. لذا، هدف از نگارش این مقاله، بررسی زیبایی‌شناسی نور در قلمرو سبک تِنِبریسم می‌باشد. پرسش اصلی این پژوهش این است که، اگر نور که در گذشته به‌عنوان عنصری مقدس ستوده می‌شد، چگونه در قرون بعدی به پدیده‌ای زمینی در آثار هنرمندان غربی بدل می‌گردد؟ سپس، به‌عنوان یافته‌های این پژوهش، می‌توان چنین اظهار نمود که، تِنِبریسم پدیدار شدن نور از درون تاریکی است؛ چرا که گروهی بر این اعتقاد پای می‌فشارند که همه‌چیز از دل تاریکی زاده می‌شود. در اساطیر یونان، آپولون، خدای روشنایی، سوار بر ارابه‌اش همه‌جا  نور می‌پراکند، تا بر تاریکی غلبه نماید. یا در قرون وسطی نیز نور با خداوند هم‌ذات پنداشته می‌شود. هم‌چنین، به‌عنوان نتیجه حاصل‌شده باید گفت که، در برخی از نقاشی‌های این هنرمند، نور به روی موضوع اصلی متمرکز می‌شود و بقیه فضای تصویری در تیرگی قرار می‌گیرد. در واقع، چنین پنداری تنها از انگیزه‌های اسطوره‌ای سرچشمه نمی‌گیرد، بلکه از تفکرات روشن‌فکرانه نیز به‌وجود می‌آید که در این واکاوی به آن‌ها اشاره می‌گردد. روش پژوهش، تحلیلی- تطبیقی است؛ گردآوری منابع مورد نیاز، کتابخانه‌ای و در برخی موارد استفاده از مآخذ معتبر اینترنتی می‌باشد. 

تِنِبریسم, کیاروسکورو, کاراواجیو, نوردر بستر تاریکی, دُ لا تور, وان راین