تحلیل مبانی نظری اسطوره‌نگاری‌ در تمدن‌های کهن بر مبنای رهیافت آگاهی اسطوره‌ای ارنست کاسیرر (مطالعه موردی: میان‌رودان)

یکی از مواردی که به زعم برخی مکاتب فلسفی به عنوان بازنمودِ آگاهی در مرحله­ ای از حیات انسان معرفی شده است، «اسطوره» می ­باشد؛ بنا به نظر ارنست کاسیرر، ادراکات و جهان شکل ­یافته در اساطیر، محتواها و ویژگی­ هایی دارد که فهم و پذیرش آنها با معیارهای دانشِ نظری و عقل ­محورِ امروز چندان آسان نیست؛ لذا، این اصول را می­ بایست در چارچوب دستگاه­شناختی غیر­عقلانی اسطوره­ای مورد بررسی قرار داد. بر این اساس، پرسش اصلی این پژوهش، این­گونه شکل می ­یابد: چه ارتباطی میان محتواها و ویژگی ­های اصلی آگاهی اسطوره ­ای از منظر کاسیرر، با نوع نمودِ تجسمیِ اسطوره ­نگاری ­های اقوام کهن و به طور خاص با یکی از این نمودها در تمدن میان ­رودان، وجود دارد؟ و هدف از آن، گام برداشتن در مسیر ارائه الگویی کارآمد به منظور خوانش، تحلیل و تبیین مضمونی و فرمی(تجسمی)، شکل­ های مختلف اسطوره ­نگاری­ در تمدن ­های کهن است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده  و اطلاعات مورد نیاز پژوهش به روش کتابخانه ­ای گردآوری شده است. روش تحلیل اطلاعات کیفی می ­باشد و نمونه مورد مطالعه لوحه­ ای با کارکرد تعویذ موسوم به «پزوزو» مربوط به دوره نو­ـ بابلی(از تمدن میان­ رودان) می­ باشد. بر مبنای نتایج این مقاله، مهم‌ترین تمایزات محتوا و ویژگی­ های آگاهی اسطوره ­ای در مقایسه با شناخت و آگاهی عقلانی، در قالب­ های تفکیک و وحدت پدیده­ ها و امور، کیفی­گرایی پدیده­ ها، مفهوم علیّت، واسطه ­های ادراکی(فضا، زمان، عدد) و تجسم ­بخشی پدیده ­ها و امور، مورد شناسایی قرار گرفت. هم‌چنین، در مطالعه نمونه­ ای از آثار اسطوره ­نگاری مربوط به تمدن میان ­رودان، ویژگی­ هایی هم‌چون تفکیک فضایی در آگاهی اسطوره­ای، ماهیت کیفی اعداد اسطوره­ای، تجسم جوهری پدیده ­ها و امور ذهنی و انتزاعی و تجسم نمادپردازانه پدیده ­ها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. 

Keywords:

اسطوره , ارنست کاسیرر , میان‌رودان , آگاهی اسطوره‌ای , شناخت‌شناسی