مریم شیخ زاده - پژوهش هنر دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران
محمد اعظم زاده - گروه صنایع دستی و پژوهش هنر دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران. بابلسر .ایران

مطالعه در طراحی پرندگان ترسیم شده و واکاوی در ترکیب‌بندی نقوش سفالینه‌های سه استان شمالی ایران و توجه به علایق و باورهای مشترک و هم‌جواری استان‌ها، سبب تنوع نگرش‌ها و وجوه اشتراک و افتراق همراه با بُعد زیبایی‌شناسی شده است؛ تا جنبه‌های پنهان عناصر دیداری را آشکار کند. از این رو، مطالعه 9 نمونه سفالینه با هدف تبیین و ارزیابی انواع شیوه‌های طراحی و واکاوی در تنوع ترکیب‌بندی نقوش پرندگان، این سوال را مطرح نموده که، نحوه نگرش در طراحی و ترکیب‌بندی نقوش پرندگان (قرن4 تا 7 ه.ق.)در سفالینه‌های تبرستان، جرجان و دیلمان چگونه است؟ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و گردآوری اطلاعات، اسنادی و میدانی می‌باشد. روش تجزیه و تحلیل با دیدگاهی زیبایی‌شناختی در روش طراحی و تمرکز در عناصر بصری است. نتایج تحقیق نشان داده است که، نقوش پرندگان با سه نگرش واقع‌گرایانه، فراواقع‌گرایانه و انتزاع‌گرا طراحی شده‌اند. طراحی واقع‌گرایانه به دلیل اقتباس مستقیم از طبیعت، عاری از خلاقیت و ارزش بصری بوده و طراحی فراواقع‌گرایانه علاوه بر ایده خلاق، مبتنی بر اغراق در اجزا و تخیل است و در نگرش انتزاع‌گرا، توجه به شیوه بنیادی و مبتنی بر جوهره درونی می‌باشد. ترکیب‌بندی سفالینه‌های تبرستان همواره از نوع متقارن، نامتقارن، منتشر و دایره‌ای است؛ اما سفالینه‌های جرجان و دیلمان به ترتیب از نوع منتشر و متقارن می‌باشند.

سفالینه, نقش, پرنده, طراحی, ترکیب بندی