محمود آقاخانی بیژنی - اصفهان
محسن محمدی فشارکی - دانشگاه اصفهان

در فرهنگ ایران­زمین، آیین­ها و جشن­ها، فعالیت­های نمادین، متعارف و مرسومی هستند که در اشکال، اهداف و زمان­های خاصی برگزار می­شود. برخی از این آیین­ها، جشن­ها و مناسک مربوط به آنها در شاهنامه فردوسی بازتاب داده شده­اند که بیانگر قاعده­بندی فعالیت­های جمعی و آهنگ تکرار این فعالیت­ها است که جامعه و فرهنگ ایرانی خود را در آن بازتولید می­کند. در این پژوهش به تحلیل کارکرد اجتماعی آیین­های پذیره مهمان یا مسافر، سوگواری، بارخواهی و جشن­های سده، نوروز و مهرگان همراه با تحلیل بن­مایه­های اسطوره­ای آن‌ها می­پردازیم. این پژوهش به شکل بنیادی، بر پایة مطالعات کتابخانه­ای و به روش تحلیل محتوای کیفی انجام ‌شده است. پس از تحلیل داده­ها و یاری گرفتن از منابع گوناگون، می­توان گفت آیین­ها، جشن­ها و مناسک مربوط به آن‌ها، به تثبیت جامعه و به‌نوعی بازسازی اخلاقی مثبت کمک می­کنند و کارکردی اجتماعی وحدت­آفرین در جامعه دارند؛ بنابراین وجود جشن­ها و آیین­ها با انجام فعالیت­های نمادین، همواره سبب تقویت همبستگی، اتحاد مردم (در صورت­های آشکار و پنهان)، افزایش اقتدار و مشروعیت، بازتولید جامعه، هویت ایرانی و حفظ فرهنگ ایرانی می­شود و به همین دلیل است که چنین آیین­ها و جشن­هایی هر ساله انجام می­شوند.