یعقوب فولادی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمد بارانی - دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده      داستانِ «دیوِ گاوپای و دانای دینی» از مشهورترین و بحث­برانگیزترین داستان­های مرزبان­ نامه و داستانی بلند است که تمامِ بابِ چهارم را به خود اختصاص داده­است. بُن­مایة این داستان رنگ و بوی اساطیری دارد و روایتِ آن را می­توان در پیوند با الگوهای روایی-اساطیریِ ایرانی دانست. همین موارد نظرِ پژوهشگران را به خود جلب کرده و باعث شده است نظرهای مختلفی در موردِ داستانِ «دیوِ گاوپای و دانای دینی» بیان و ارایه شود. در ادامه پس از خلاصة داستانِ «دیوِ گاوپای و دانای دینی»، نگاهی به نقد و نظراتِ ارایه شده در موردِ این داستان می­اندازیم و پس از بررسیِ این نظرات؛ نظرِ خود را با تحلیلی تاریخی-اسطوره­ای به روشِ کتابخانه­ای و اسنادی ارایه می­دهیم. نتیجة حاصل از پژوهش نشان می­دهد که بُن­مایة داستانِ «دیوِ گاوپای و دانای دینیِ» مرزبان ­نامه مناظرة زرتشت و اهریمن است که از اوستا و منابعِ پهلوی گرفته شده و ساختارِ این داستان بر اساسِ کتابِ مینوی خرد پی ریخته شده­است.

مرزبان نامه, دیوِگاوپای و دانایِ دینی, متونِ پهلوی, اوستا, زرتشت و اهریمن