چارتاقی، تداوم تقدس کوه در آیین‌ها، معماری و منظر ایران

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 351

This Paper With 10 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MANZAR-12-53_007

تاریخ نمایه سازی: 23 بهمن 1399

Abstract:

چارتاقی حجم اصلی، پایه و با فراوانی زیاد در معماری ایران است. از کارکردهای قدیمی این عنصر می‌توان به ساخت نیایشگاه مهر، آناهیتا و سپس آتشکده اشاره کرد که پس از ورود اسلام نیز، به عنوان شاکلۀ اصلی مسجد و امامزاده مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری از صاحب‌نظران، چارتاقی را نه صرفاً عنصری عملکردی، بلکه دارای جنبه‌های اسطوره‌ای و مقدس معرفی می‌کنند. از سویی در میان اساطیر ایرانی، کوه عنصری چندوجهی، کارکردی و مقدس بوده است. به همین خاطر، بسیاری از آیین‌های باستانی در ارتباط مستقیم با کوه‌ها برپا می‌شده و غارهای داخل کوه نیز مانند سایر تمدن‌ها، از اولین معابد در ایران محسوب می‌شوند و مشاهده می‌شود ایرانیان معابد خود را با توجه به تقدس کوه و غار بنا کرده‌اند. گاهی معابد را در دامنه یا بالای کوه و گاهی همچون ایلامی‌ها، آنها را به شکل زیگورات و با الهام مستقیم از کوه می‌سازند. بدین‌ترتیب، معماری ساختۀ بشر، گاه تقدس خود را از کوه می‌گیرد. لذا در ارتباط با چارتاقی این سؤالات مطرح است که ریشۀ تقدس آن چیست و چه ارتباطی میان جنبه‌های اسطوره‌ای و تقدس آن مانند زیگورات با کوه وجود دارد؟ پژوهش حاضر با روش کیفی مطالعۀ اسنادی و با رویکردی اکتشافی به بررسی آیین‌های مشترک طواف و قربانی میان سه عنصر کوه، زیگورات (به عنوان عنصر واسطه) و چارتاقی و همچنین رابطۀ هریک از این عناصر با مهر یا خورشید پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد با ازمیان‌رفتن زیگورات‌ها در ایران، رابطۀ میان کوه و معماری معابد ایران ازبین نرفته است. می‌توان گفت این رابطۀ اسطوره‌ای کماکان میان چارتاقی و کوه برقرار بوده و به تعبیری چارتاقی تداوم تقدس کوه در معماری ایران است.

Authors

بابک داریوش

عضو هییت علمی گروه معماری، موسسه پژوهشی شیخ بهایی، تهران، ایران.

آن اسگارد

دانشیار معماری منظر، دانشگاه ژنو، سوییس.

سیدامیر منصوری

استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • ابن اثیر، عزالدین. (1371). الکامل فی التاریخ (ترجمۀ ابوالقاسم حالت ...
  • ابن سعد، محمد. (1374). طبقات الکبری (ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی). ...
  • اتینگهاوزن، ریچارد و گرابر، اولگ. (1381). هنر و معماری اسلامی3 ...
  • اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1379). حس وحدت؛ سنت عرفانی ...
  • اعتماد مقدم، علیقلی. (1354). آی‍ی‍ن‌ و رسم‌های ای‍ران‍ی‍ان‌ ب‍اس‍ت‍ان‌ ب‍ر ...
  • الیاده، میرچا. (1362). چشم‌اندازهای اسطوره (ترجمۀ جلال ستاری). تهران: انتشارات ...
  • الیاده، میرچا. (1385). رساله در تاریخ ادیان (ترجمۀ جلال ستاری). ...
  • الیاده، میرچا. (1387). مقدس و نامقدس (ترجمۀ نصرالله زنگویی). تهران: ...
  • احمدزاده ‌شوهانی، لقمان. (1385). دوراونتاش، قلعۀ پادشاه ایلامی؛ شیوۀ ساخت ...
  • افضل طوسـی، عفت‌السـادات و حسـن‌پور، مریم. (1391). نقـش نمادهای آیینـی ...
  • اولانسی، دیوید. (1380). پژوهشـی در میتراپرستی؛ کیهان‌شناسی و نجات و ...
  • اوشیدری، جهانگیر. (1379). نور، آتش و آتشکده در آئین زرتشت. ...
  • باستانی پاریزی، محمد ابراهیم. (1380). خاتون هفت قلعه. تهران: روزبهان. ...
  • بمانیان، محمدرضا و سیلوایه، سونیا. (1391). بررسی نقش گنبد در ...
  • بهار، مهرداد. (1376). از اسطوره تا تاریخ. گردآورنده و ویراستار: ...
  • پاتس، دنیل. (1397). باستان‌شناسی ایلام (ترجمۀ زهرا باستی). تهران: انتشارات ...
  • جعفری کمانگر، فاطمه و مدبری، محمود. (1382). کوه و تجلی ...
  • جوادی، شهره. (1386). اماکن مقدس در ارتباط با طبیعت (آب، ...
  • جوادی، شهره و نیکویی، علی. (1394). استورة خورشید در هند ...
  • جودکی عزیزی، اسدالله؛ موسوی حاجی، سیدرسول و مهرآفرین، رضا. (1393). ...
  • دوستخواه، جلیل. (1370). اوستا: کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی. تهران: ...
  • رضی، هاشم. ( 1346). فرهنگ اعلام اوستا. تهران: انتشارات فروهر. ...
  • شمشادی، رضوان و حسینی دستجردی، سید مجید. (1396). نقش و ...
  • شهرزادی، رستم. (1375). موبد رستم. وهومن، (10)، 46-51. ...
  • شهمردان، رشید. (1360). تاریخ زرتشتیان پس از ساسانیان. تهران: راستی. ...
  • شیرازی، فرصت‌الدوله. (1314). آثار عجم. به اهتمام: عبداالله طهرانی. بمبئی: ...
  • عطار نیشابوری، فریدالدین. (1385). جوهرالذات. تهران: نشر اشراقیه. ...
  • عفیفی، رحیم. (1374). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته‌های پهلوی. ...
  • فلامکی، محمدمنصور. (1371). شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب. ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. چاپ ...
  • فریزر، جیمزجورج. (۱۳۸۴). شاخۀ زرین (پژوهش درجادو و دین) (ترجمۀ ...
  • قاره بایف، عثمان. (1384). سنت‌ها، مراسم و جشن‌های ازبکی. گردآوری: ...
  • قرشی، امان‌الله. (1389). آب و کوه در اساطیر هند و ...
  • کاظمی، یاغش. (1393). چهارتاقی‌ها و آتشخانه‌های ایران. دانش مرمت و ...
  • کومن، فرانس والری ماری. (1380). آئین پر رمز و راز ...
  • گروسی، عباس. (1355). آتشکدۀ بهرام و بررسی مختصر جغرافیای تاریخی ...
  • گیرشمن، رومان. (1375). چغازنبیل (دور اونتاش) (ترجمۀ اصغر کریمی). جلد ...
  • لغت‌نامۀ دهخدا. (1377). علی‌اکبر دهخدا زیر نظر محمد معین و ...
  • مجیدزاده، یوسف. (1370). تاریخ و تمدن ایلام. تهران: مرکز نشر ...
  • مختاری، محمد. (1379). اسطورۀ زال. تهران: انتشارات توس. ...
  • مرادی غیاث آبادی، رضا. (1387). پیوندهای کعبه با خورشید و ...
  • مرزبان، پرویز. (1373). خلاصۀ تاریخ هنر. تهران: انتشارات علمی و ...
  • مقدم، محمد. (1343). مهرابه یا پرستشگاه دین مهر. تهران: انجمن ...
  • منصوری، سیدامیر. (1394). نگاهی به منظر کاشان: گزارش سفر علمی ...
  • منصوری، سیدامیر و جوادی، شهره. (1398). سه‌گانۀ منظر ایرانی. تهران: ...
  • موسوی، سیدرسول. (1388). تصاویر بلاغی خورشید در شاهنامه و بازتاب ...
  • موسوی حاجی، سیدرسول و کیخایی، مهدی. (1387). زیگورات، یک سازۀ ...
  • مولوی، جلال‌الدین محمد. (1389). مثنوی معنوی. براساس تصحیح رنلدالین نیکلسون. ...
  • مهر، فرهنگ. (1383). دیدی نو از دینی کهن (فلسفۀ زرتشت). ...
  • میری خسروشاهی، حمیده و فرید آقایی، مریم. (1393). بررسی مردم ...
  • ناس، جان. (1387). تاریخ جامع ادیان (ترجمۀ على اصغر حکمت). ...
  • نصر، سید حسین. (1394). هنر و معنویت اسلامی (ترجمۀ رحیم ...
  • ورمازرن، مارتین. (1390). آیین میترا (ترجمۀ بزرگ نادرزاده). تهران: نشر ...
  • ورجاوند، پرویز. (1385). کاوش رصدخانۀ مراغه (و نگاهی به پیشینۀ ...
  • هال، جیمز. (1380). فرهنگ نگاره‌اى نمادها در هنر شرق و ...
  • هینلز، جان راسل. (1386). شناخت اساطیر ایران (ترجمۀ ژاله آموزگار ...
  • یاقوت حموی. (1380). معجم البلدان (ترجمۀ علینقی منزوی). جلد اول، ...
  • یونگ، کارل گوستاو. (1378). انسان و سمبول‌هایش (ترجمۀ محمود سلطانیه). ...
  • Boyce, M. (1975). Review: on the Zoroastrian temple cult of ...
  • Niroumand, H., Zain, M.F.M & Jamil, M. (2012). The important ...
  • Mei, Y. P. (1987). «Mountains». In L. Jones & M. ...
  • Pope, A. U. (1977). A survey of Persian art, from ...
  • Wise, T. & Thurman, R. (1999). Circling the sacred mountain: ...
  • Mabbett, I. W. (1983). The symbolism of mount Meru. History ...
  • Van der Sluijs, M.A. (2011). Traditional cosmology (4); The Global ...
  • نمایش کامل مراجع